راهکار‌های درمان درد عصبی و نوروپاتی دیابتی

دیابت می‌تواند علاوه بر قلب، چشم و کلیه، سیستم اعصاب بیماران را نیز تحت‌ تأثیر قرار دهد. به این حالت نوروپاتی دیابتی می‌گویند. با در نظر گرفتن موارد گفته‌شده در این مقاله می‌توانید شروع نوروپاتی دیابتی را به تأخیر بیندازید یا پیشرفت آن را کند کنید.

نوروپاتی محیطی و درد عصبی دیابت

نوروپاتی محیطی نتیجه آسیب به اعصاب خارج از مغز و نخاع، یعنی اعصاب محیطی است. سیستم اعصاب محیطی اطلاعاتی را از مغز و نخاع که به آن‌ها اعصاب مرکزی می‌گویند، به دیگر نقاط بدن ارسال می‌کند. همچنین اطلاعات حسی را از تمام بدن به مغز و نخاع منتقل می‌کند. نوروپاتی محیطی می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. از جمله دلایل نوروپاتی محیطی می‌توان به صدمات شدید، برخی عفونت‌ها، مشکلات متابولیک، دلایل ارثی و قرار گرفتن در معرض برخی سموم اشاره کرد. دیابت، یکی از رایج‌ترین دلایل نوروپاتی محیطی است.

درد ناشی از نوروپاتی محیطی ممکن است شدید و مداوم باشد و به راحتی درمان نشود. افراد مبتلا اغلب این درد را به صورت سوزش، سوزن‌سوزن شدن یا ضربه چاقو احساس می‌کنند. همچنین احتمالاً علائم در ابتدا با احساس مورمور شدن شروع می‌شود و در ادامه با درد و بی‌حسی همراه خواهد شد. همه‌ افراد مبتلا به دیابت و نوروپاتی محیطی باید به دو نکته توجه کنند:

• کنترل قند خون می‌تواند از وخیم شدن درد جلوگیری کند و سلامت‌تان را بهبود بخشد.
• داروهای مناسب می‌توانند درد عصبی را کاهش دهند و احساس راحتی همراه داشته باشند.

کنترل و درمان نوروپاتی دیابتی

دردهای ناشی از نوروپاتی می‌تواند شما را آزار دهد به نحوی که از آن‌ها کلافه شوید. اما راه‌هایی وجود دارد که بتوانید از شدت این دردها بکاهید یا آن را کنترل کنید. با این راهکار‌ها آشنا شوید:

کنترل قند خون

از قند خون‌تان شروع کنید. این توصیه مثل همیشه بهترین کار برای کنترل یک عارضه ناشی از دیابت است. روزانه ۳۰ دقیقه ورزش کنید، برای کاهش استرس، یک راه عملی دلخواه پیدا کنید، رژیم غذایی مناسبی را برای وضعیت‌تان انتخاب کنید و مهم‌تر از همه، اگر دچار نوروپاتی دیابتی هستید، در مورد نحوه‌ مدیریت میزان قند خون‌تان با پزشک مشورت کنید، چون ممکن است نیاز به تزریق انسولین داشته باشید.

در کنار کنترل قند خون، داروهای زیادی وجود دارند که می‌توانند درد عصبی را کاهش دهند و به شما کمک کنند تا به عملکرد عادی‌ خود برگردید. احتمالاً طبق توصیه پزشک چند نوع دارو را امتحان کنید تا بتوانید دارویی را که بیشترین تأثیر را برای شما دارد پیدا کنید.

مسکن‌های بدون نسخه برای درمان درد عصبی دیابت

همه چیز به مقدار دردتان ارتباط دارد. ممکن است مسکن‌های متداول و برخی از کرم‌‌های پوستی بتوانند دردتان را کاهش دهند. برخی افراد برای تسکین دردشان یک‌راست به داروخانه مراجعه می‌کنند. اما قبل از تهیه‌ هر نوع محصول دارویی، با پزشک‌تان مشورت کنید. حتی داروهای بدون نسخه هم ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند یا شاید هم عوارض جانبی شدیدی داشته باشند. در اینجا به برخی از گزینه‌های دارویی مناسب برای نوروپاتی محیطی اشاره می‌کنیم:

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا ‌NSAIDها: این داروها التهاب را کاهش و درد را تسکین می‌دهند. آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن از این دسته هستند که می‌توان آن‌ها را بدون نسخه تهیه کرد. NSAIDها، به خصوص اگر به مقدار زیاد مصرف شوند، می‌توانند خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش دهند. در صورت مصرف طولانی‌مدت این داروها نیز، ممکن است دچار برخی عوارض جانبی مانند خونریزی و سوزش معده شوید. مصرف NSAIDها می‌تواند به مشکلات کلیوی در بیمار نیز منجر شود، یا اگر فرد از قبل بیماری کلیوی داشته باشد، آن را تشدید کند. احتمال این اتفاقات در افراد مبتلا به دیابت بیشتر است.

استامینوفن و دیگر داروهای بدون نسخه‌ حاوی استامینوفن: این داروها می‌توانند بدون کاهش التهاب، درد را تسکین دهند. این داروها مثل NSAIDها باعث سوزش معده نمی‌شوند، اما مصرف بیش از حد آن‌ها به کبد آسیب می‌رساند. برچسب‌ روی داروها را بخوانید و با یک داروساز درباره مصرف آن‌ها مشورت کنید.

کپسایسین: به طور طبیعی در فلفل‌های تند یافت می‌شود. بسیاری از افراد عقیده دارند که کپسایسین‌ها ماده‌ای شیمیایی به نام ماده‌ P را کنترل می‌کنند. ماده‌ P در فرستادن سیگنال‌های درد از طریق اعصاب نقش دارد. استفاده از این ماده در کوتاه‌مدت می‌تواند فوایدی داشته باشد، اما در مورد مصرف بلندمدت آن نگرانی‌هایی وجود دارد. به این دلیل که همین اعصاب در بهبود زخم‌ها هم دخیل هستند و افراد مبتلا به دیابت در مورد بهبود زخم‌های‌شان با مشکلات خاصی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

لیدوکائین: یک داروی بی‌حس‌کننده موضعی است و ناحیه‌ مورد نظر را بی‌حس می‌کند. این ماده به شکل ژل و کرم موجود است و می‌توان بدون نسخه‌ پزشک هم آن را تهیه کرد.

داروهای تجویزی برای درمان درد عصبی دیابت

پزشک در صورت نیاز برای تسکین درد افراد از داروهای تجویزی استفاده می‌کند. لیستی از این داروها در زیر آمده است:

برخی داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا NSAIDها: به صورت تجویزی در دسترس هستند. البته ممکن است این داروها نسبت به NSAIDهایی که بدون نسخه به فروش می‌رسند، دوز متفاوتی داشته باشند، یا حتی دارویی کاملا متفاوت باشند. همانند دیگر اشکال این دارو، این NSAIDها نیز، به خصوص اگر به مقدار زیاد مصرف شوند، می‌توانند خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش دهند. در صورت مصرف طولانی مدت این داروها نیز، ممکن است دچار برخی عوارض جانبی مانند خون‌ریزی و سوزش معده شوید. مصرف NSAIDها می‌تواند به مشکلات کلیوی در بیمار منجر شود، یا اگر فرد از قبل بیماری کلیوی داشته باشد، آن را تشدید کند. احتمال این اتفاقات در افراد مبتلا به دیابت بیشتر است.

دارو‌های ضدافسردگی: هرچند این دارو‌ها برای درمان افسردگی هستند، اما در تسکین درد مزمن نیز اهمیت پیدا کرده‌اند. فارغ از این که افسرده هستید یا خیر، این داروها می‌توانند مفید باشند. داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای جزء داروهایی هستند که درد را درمان می‌کنند. داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای در میزان دو هورمون‌ شیمیایی مغز به نام‌های نوراپی‌‌نفرین و سروتونین تأثیر می‌گذارند. متخصصان می‌گویند که این داروها مؤثرترین نوع داروهای ضدافسردگی هستند که برای درد استفاده می‌شوند. اما این داروها می‌توانند یک سری عوارض جانبی داشته باشند، از جمله خواب‌آلودگی، افزایش وزن، خشکی دهان، خشکی چشم، فشار خون، تپش قلب و سرگیجه.

بازدارنده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIها): بر میزان سروتونین مغز اثر می‌گذارند. این داروها برای افسردگی مؤثرند، اما برای درد تأثیر کمتری دارند.

بازدارنده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRIها): با افزایش میزان سروتونین و نوراپی‌نفرین مغز، افسردگی را درمان می‌کنند. ممکن است این داروها نسبت به SSRIها یا TCAها عوارض جانبی کمتری داشته باشند.

داروهای ضدتشنج: این‌ داروها که برایپیشگیری از تشنج‌های صرعی استفاده می‌شوند، می‌توانند نوروپاتی را نیز تسکین دهند. این داروها سلول‌های عصبی داخل مغز و قسمت‌های دیگر بدن مثل پاها و بازوها را کنترل می‌کنند. این سلول‌ها وظیفه‌ مخابره‌ درد را بر عهده دارند. اما داروهای ضدتشنج، به خصوص در دوزهای بالا، می‌توانند منجر به گیجی یا خواب‌آلودگی هم شوند.

داروهای مخدر: یکی دیگر از انواع داروهایی است که احتمال کمی وجود دارد که پزشک‌تان آن را تجویز کند. وقتی که مشکل‌تان جدی و شدید باشد، به دنبال تسکین فوری می‌گردید و ممکن است به داروهایی قوی‌تری احتیاج داشته باشید که حاوی مخدرهای ضعیفی هستند. برای مثال، مورفین از این دسته داروهاست. این داروها همانند داروهای ضدافسردگی در سروتونین و نوراپی‌نفرین مغز تأثیر می‌گذارند و احساس درد را کاهش می‌دهند.

در صورت تجویز پزشک، مخدرها نسبت به داروهای بدون نسخه می‌توانند راه‌حل بهتری برای دردهای غیرقابل تحمل یا ناگهانی باشند. این نوع دردها یک‌دفعه و بدون هیچ دلیل آشکاری تشدید می‌شوند. متخصصان نوروپاتی از تجویز داروهای مخدر پرهیز می‌کنند. این داروها همچنین ممکن است باعث ایجاد یبوست شوند وحتی خطر ابتلا اعتیاد به این داروها نیز وجود دارد. استفاده از این داروها، با توجه به نوع فعالیت‌های روزانه‌ای که انجام می دهید، می‌تواند مشکلات خاصی ایجاد کند.

گزینه‌های درمانی دیگر برای درد اعصاب در دیابت

تزریق بی‌حس‌کننده‌های موضعی مثل لیدوکائین هم می‌تواند یک ناحیه را بی‌حس کند. همچنین پزشکان می‌توانند گزینه‌های درمانی زیر را برای کنترل درد شما امتحان کنند:

• با کمک جراحی، اعصاب مورد نظر را نابود کنند یا فشردگی‌های اعصاب را که باعث درد می‌شوند کاهش دهند.
• دستگاهی در بدن کار بگذارند که درد را تسکین دهد.
• اعصاب را به صورت الکتریکی تحریک کنند که می‌تواند درد را تسکین دهد. در این نوع درمان، برای مسدود کردن سیگنال‌های دردی که در حال گذر از پوست هستند، از مقدار کمی الکتریسیته استفاده می‌شود. اما متخصصان در مورد اثربخشی این روش اختلاف‌‌نظر دارند.

موارد مؤثر دیگری که می‌توانند کیفیت زندگی‌تان را بهبود بخشند، عبارتند از:

• در موارد ضعف عضلانی می‌توان از «پشتیبان دست یا پا» کمک گرفت، که فشردگی‌های اعصاب را تسکین می‌دهند.
• کفش‌های طبی یا اورتوپدی که می‌توانند برخی از مشکلات راه رفتن را برطرف کنند و در نتیجه از آسیب‌دیدگی‌های پاها هم پیشگیری کنند.

در پایان بد نیست به این نکته توجه کنیم که اگرچه نوروپاتی در بیماران دیابتی مشکلی رایج است، اما اغلب بیماران نسبت به آن آگاه نیستند. آگاهی در مورد نوروپاتی و درمان آن می‌تواند مشکلات و دردهای این افراد را تا حد زیادی کاهش دهد. پس اگر در اطرافیان خود کسی را می‌شناسید که به این اطلاعات نیاز دارد، این مقاله را برای او بفرستید.