درباره سرطان روده بزرگ (کولون) بیشتر بدانیم!
سرطان روده بزرگ از روده بزرگ (کولون) یا راست‌روده (رکتوم) شروع میشود. هر دوی این اندام‌ها در قسمت تحتانی دستگاه گوارش هستند. راست‌روده در انتهای روده بزرگ قرار دارد.
انجمن سرطان آمریكا تخمین می‌زند كه از هر 23 مرد، یک نفر و از هر 25 زن، یک نفر در طول زندگی خود به سرطان روده بزرگ مبتلا میشود.
پزشک ممکن است از مرحله‌بندی به عنوان راهنما استفاده کند تا بفهمد سرطان چقدر پیشرفت کرده است. برای پزشک مهم است که از مرحله سرطان آگاهی داشته باشد تا بتواند بهترین برنامه درمانی را به بیمار ارائه دهد و برآوردی از چشم‌انداز بیماری او در درازمدت داشته باشد.
مراحل ابتلا به سرطان روده بزرگ چیست؟
مرحله صفر سرطان روده اولین مرحله، و مرحله چهار، پیشرفته‌ترین مرحله است:
- مرحله صفر: در این مرحله که به عنوان «سرطان درجا» نیز شناخته میشود، سلول‌های غیر طبیعی فقط در پوشش داخلی روده بزرگ یا راست‌روده وجود دارند.
- مرحله یک: سرطان به لایه پوششی یا مخاط روده بزرگ یا راست‌روده نفوذ کرده و ممکن است به لایه عضلانی نیز سرایت کرده باشد. اما به غدد لنفاوی اطراف یا سایر قسمت‌های بدن گسترش نیافته است.
- مرحله دو: سرطان به دیواره روده بزرگ یا راست‌روده، یا از طریق دیواره‌ها به بافتهای مجاور گسترش یافته اما بر غدد لنفاوی تأثیر نگذاشته است.
- مرحله سه: سرطان به غدد لنفاوی منتقل شده اما به قسمت‌های دیگر بدن گسترش نیافته است.
- مرحله چهار: سرطان به اندام‌های دورتر مانند کبد یا ریه‌ها گسترش یافته است.
علائم سرطان روده بزرگ چیست؟
سرطان روده بزرگ، خصوصاً در مراحل اولیه، ممکن است هیچ علائمی بروز ندهد. اگر در مراحل اولیه علائمی وجود داشته باشد، می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- یبوست
- اسهال
- تغییر در رنگ مدفوع
- تغییر در شکل مدفوع، مانند مدفوع باریک یا رشته‌ای
- وجود خون در مدفوع
- خون‌ریزی از راست‌روده
- نفخ زیاد
- انقباض‌های شکمی (دل‌پیچه)
- درد شکم
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، از پزشک برای صحبت در مورد غربالگری سرطان روده بزرگ وقت بگیرید.
علائم مرحله سه یا چهار (مراحل آخر سرطان) چیست؟
علائم سرطان روده بزرگ در مراحل آخر آشکارتر هستند. علاوه بر علائم فوق، شخص ممکن است نشانه‌های زیر را نیز تجربه کند:
- خستگی مفرط
- احساس ضعف غیر قابل توضیح (بدون دلیل واضح)
- کاهش وزن ناخواسته
- تغییراتی در مدفوع که بیش از یک ماه طول بکشد
- احساس اینکه روده کاملاً خالی نمی‌شود
- استفراغ
اگر سرطان روده بزرگ به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد، ممکن است این علائم نیز تجربه شود:
- یرقان یا زردی چشم‌ها و پوست
- ورم در دست‌ها یا پاها
- مشکلات تنفسی
- سردردهای مزمن
- تاری دید
- شکستگی استخوان
چه عواملی باعث بروز سرطان روده بزرگ میشود؟
محققان هنوز در حال بررسی علل ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
سرطان ممکن است در اثر جهش‌های ژنتیکی، خواه جهش‌های ارثی و خواه اکتسابی، ایجاد شود. این جهش‌ها به این معنا نیست که شخص قطعاً به سرطان روده بزرگ مبتلا میشود، اما احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.
برخی جهش‌ها ممکن است باعث تجمع سلول‌های نابهنجار در پوشش داخلی روده بزرگ و تشکیل پولیپ شوند. پولیپ‌ها توده‌هایی کوچک و خوش‌خیم هستند.
برداشتن این توده‌ها از طریق جراحی می‌تواند اقدامی پیشگیرانه باشد. پولیپ‌های درمان‌نشده می‌توانند سرطانی شوند.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار دارند؟
هر روز به فهرست عوامل خطرسازی که به‌تنهایی یا در ترکیب با عوامل دیگر، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند، افزوده میشود.
عوامل خطرساز ثابت
برخی از عواملی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند اجتناب‌ناپذیرند و نمی‌توان آنها را تغییر داد. سن یکی از این عوامل است. احتمال ابتلای اشخاص به این سرطان بعد از رسیدن به پنجاه‌سالگی افزایش می‌یابد.
برخی دیگر از عوامل خطرزای ثابت عبارت‌اند از:
- سابقه قبلی ابتلا به پولیپ روده بزرگ
- سابقه قبلی ابتلا به بیماری‌های روده
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ
- ابتلا به برخی سندرم‌های ژنتیکی خاص مانند پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP)
- از تبار یهودیان شرق اروپا یا آفریقایی بودن
عوامل خطرزای قابل اصلاح
برخی عوامل خطرزا، اجتناب‌پذیر هستند، یعنی می‌توانید آنها را تغییر دهید تا خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهید. این عوامل عبارت‌اند از:
- اضافه‌وزن یا چاقی
- سیگار کشیدن
- مصرف زیاد الکل
- ابتلا به دیابت نوع دو
- سبک زندگی بی‌تحرک
- رژیم غذایی مملو از گوشت‌های فرآوری‌شده
سرطان روده بزرگ چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ، بیشترین شانس بهبود را به شخص می‌دهد.
کالج پزشکان آمریکا (ACP) انجام غربالگری را به افرادی که بین 50 تا 75 سال دارند و با ریسکی متوسط برای ابتلا به بیماری مواجه هستند، توصیه می‌کند.
«ژورنال پزشکی بریتانیا» غربالگری را به افرادی که 50 تا 79 سال دارند و ریسک ابتلا آنها در 15 سال آتی حداقل 3درصد است، توصیه می‌کند.
پزشک کار خود را با کسب اطلاعات در مورد سابقه پزشکی و خانوادگی شخص شروع خواهد کرد و بیمار را معاینه خواهد کرد. ممکن است شکم را فشار دهد یا معاینه رکتال انجام دهد تا وجود توده یا پولیپ را بررسی کند.
آزمایش مدفوع
ممکن است هر 1 تا 2 سال یک بار از شخص، آزمایش مدفوع گرفته شود. آزمایش مدفوع برای ردیابی خون پنهان در مدفوع استفاده میشود. دو نوع اصلی از این آزمایش وجود دارد: آزمایش خون پنهان در مدفوع مبتنی بر گایاک و آزمایش ایمونوشیمی مدفوع.
آزمایش خون پنهان در مدفوع مبتنی بر گایاک (gFOBT)
گایاک مادهای گیاهی است که در پوشش روی کارت حاوی نمونه مدفوع استفاده میشود. اگر خون در مدفوع شخص وجود داشته باشد، کارت تغییر رنگ می‌دهد.
قبل از این آزمایش باید از مصرف برخی از غذاها و داروها مانند گوشت قرمز و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی خودداری شود زیرا ممکن است روی نتایج آزمایش تأثیر بگذارد.
آزمایش ایمونوشیمی مدفوع (FIT)
آزمایش ایمونوشیمی مدفوع، هموگلوبین (پروتئین موجود در خون) را ردیابی می‌کند. این روش دقیق‌تر از آزمایش مبتنی بر گایاک تلقی میشود.
دلیل برتری ایمونوشیمی مدفوع این است که بعید به نظر می‌رسد این آزمایش، خون‌ریزی دستگاه گوارش فوقانی را که به‌ندرت ناشی از سرطان روده بزرگ است، ردیابی کند. علاوه بر این، نتایج این آزمایش تحت تأثیر غذاها و داروها قرار نمی‌گیرد.
تست‌های خانگی
از آنجایی که برای این آزمایشات به چندین نمونه مدفوع نیاز است، پزشک احتمالاً کیت‌های آزمایش را برای استفاده در خانه در اختیار شخص قرار می‌دهد (به جای اینکه نمونه‌ها در آزمایشگاه گرفته شود).
هر دوی این آزمایش‌ها را می‌توان با کیت‌های خانگی خریداری شده به صورت آنلاین نیز انجام داد.
بسیاری از کیت‌های خریداری شده به صورت آنلاین مستلزم ارسال نمونه مدفوع به آزمایشگاه هستند. نتایج آزمایش ظرف 5 روز کاری آماده می‌شوند.
نسل دوم کیت‌های آزمایش ایمونوشیمی را می‌توان به صورت آنلاین نیز خریداری کرد، اما لازم نیست نمونه مدفوع به آزمایشگاه ارسال شود. نتایج تست در عرض 5 دقیقه مشخص میشود.
آزمایش خون
پزشک ممکن است برخی آزمایش‌های خون را برای شناخت بهتر عامل ایجادکننده علائم تجویز کند. آزمون عملکرد کبد و شمارش کامل سلول‌های خونی می‌توانند احتمال وجود سایر بیماری‌ها و اختلالات را رد کنند.
سیگموئیدوسکوپی
سیگموئیدوسکوپی که آزمایشی با حداقل میزان تهاجم است، به پزشک اجازه می‌دهد قسمت انتهایی روده بزرگ را که خم‌روده (کولون سیگموئید) نامیده میشود، از نظر وجود ناهنجاری بررسی کند. این روش که به آن سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر نیز می‌گویند، شامل استفاده از یک لوله انعطاف‌پذیر با چراغی روی آن است.
کالج پزشکان آمریکا انجام سیگموئیدوسکوپی را هر 10 سال یکبار توصیه می‌کند، در حالی که ژورنال پزشکی بریتانیا انجام آن را فقط یکبار توصیه می‌کند.
کولونوسکوپی
در کولونوسکوپی از یک لوله دراز با دوربین کوچکی متصل به آن استفاده میشود. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل روده بزرگ و راست‌روده را از لحاظ وجود هر چیز غیرمعمولی بررسی کند. این آزمایش معمولاً زمانی استفاده میشود که نتایج دیگر آزمایش‌های غربالگری کمتر تهاجمی، احتمال ابتلای شخص به سرطان روده بزرگ را نشان داده باشند.
همچنین طی کولونوسکوپی، پزشک می‌تواند نمونه بافتی را از نواحی غیرطبیعی بردارد و برای تجزیه‌وتحلیل به آزمایشگاه بفرستد.
از بین روش‌های تشخیصی موجود، سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی در ردیابی توده‌های خوش‌خیم که ممکن است به سرطان روده بزرگ تبدیل شوند، موثرترند.
کالج پزشکان آمریکا انجام کولونوسکوپی در هر 10 سال را توصیه می‌کند، در حالی که ژورنال پزشکی بریتانیا آن را یکبار بیشتر توصیه نمی‌کند.
رادیوگرافی (اسکن اشعه ایکس)
پزشک ممکن است رادیوگرافی با استفاده از محلول کنتراست رادیواکتیو را که حاوی عنصر شیمیایی باریوم است، تجویز کند.
این مایع با استفاده از تنقیه باریوم وارد روده‌های شخص میشود. وقتی تنقیه در جای خود قرار گرفت، محلول باریوم دیواره روده بزرگ را می‌پوشاند. این کار به بهبود کیفیت تصاویر رادیوگرافی کمک می‌کند.
سی‌تی‌اسکن
سی‌تی‌اسکن تصویری مشروح از رودهی بزرگ به پزشک می‌دهد. سی‌تی‌اسکنی که برای تشخیص سرطان روده بزرگ استفاده میشود، گاهی کولونوسکوپی مجازی نامیده میشود.
گزینه‌های درمانی سرطان روده بزرگ چیست؟
درمان سرطان روده بزرگ به عوامل مختلفی بستگی دارد. وضعیت سلامت عمومی شخص و مرحله سرطان به پزشک در ایجاد برنامه درمانی کمک می‌کند.
عمل جراحی
در مراحل اولیه سرطان روده بزرگ، ممکن است جراح بتواند پولیپ‌های سرطانی را از طریق جراحی بردارد. اگر پولیپ به دیواره روده متصل نشده باشد، احتمالاً چشم‌انداز درمان بسیار خوب خواهد بود.
اگر سرطان به دیواره روده سرایت یافته باشد، ممکن است جراح مجبور به برداشتن بخشی از روده بزرگ یا راست‌روده به همراه غدد لنفاوی اطراف باشد. اگر ممکن باشد، جراح قسمت سالم باقیمانده از روده بزرگ را به راست‌روده متصل می‌کند.
اگر امکان این کار نباشد، ممکن است کولوستومی انجام شود. این کار شامل ایجاد شکافی در دیوارهی شکم برای دفع مواد زائد است. کولوستومی ممکن است موقت یا دائمی باشد.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی یعنی استفاده از داروهایی برای کشتن سلول‌های سرطانی. برای افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ، شیمی‌درمانی معمولاً پس از جراحی و برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقیمانده انجام میشود. شیمی‌درمانی رشد تومورها را نیز کنترل می‌کند.
داروهای شیمی‌درمانی برای درمان سرطان روده بزرگ شامل این موارد است:
- کاپسیتابین
- فلوروراسیل
- اگزالی‌پلاتین
- ایرینوتکان
شیمی‌درمانی اغلب با عوارض جانبی همراه است که باید با مصرف داروهای دیگر کنترل شود.
پرتودرمانی
در پرتودرمانی از پرتوی با انرژی بالا (مشابه پرتو مورد استفاده در رادیوگرافی) برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول‌های سرطانی، قبل و بعد از عمل جراحی استفاده میشود. پرتودرمانی معمولاً در کنار شیمی‌درمانی انجام میشود.
سایر داروها
درمان‌های هدفمند و ایمنی‌درمانی نیز ممکن است توصیه شود. داروهایی که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان سرطان روده بزرگ تأیید شده‌اند عبارت‌اند از:
- بواسیزوماب (آواستین)
- راموسیروماب (سیرامزا)
- زالتراپ (زیو-افلیبرسپت)
- ستوکسیماب (اِربیتوکس)
- پانيتوموماب(وِکتیبیکس)
- رگورافنیب (استیوارگا)
- پمبرولیزوماب (کیترودا)
- نیوولیوماب (اُپدیوو)
- ایپیلیموماب(یِرووی)
از این داروها برای درمان سرطان روده بزرگ متاستاتیک یا مرحله آخر که به انواع دیگر درمان پاسخ نمی‌دهد و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته، استفاده میشود.
چند درصد از مبتلایان به سرطان روده بزرگ زنده می‌مانند؟
آگاهی از ابتلا به سرطان روده بزرگ می‌تواند نگران‌کننده باشد اما احتمال درمان این نوع سرطان، به‌ویژه در مواقعی که زود تشخیص داده شود، بسیار بالاست.
بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده در سالهای 2009 تا 2015، 63درصد از مبتلایان به تمامی مراحل سرطان روده بزرگ، 5 سال پس از آگاهی از ابتلا به بیماری، زنده بودند. این عدد برای مبتلایان به سرطان راست‌روده، 67درصد است.
اقدامات درمانی برای موارد پیشرفته‌تر سرطان روده بزرگ نیز پیشرفت زیادی کرده است.
طبق آمار مرکز پزشکی دانشگاه جنوب غربی تگزاس، در سال 2015، میانگین نرخ بقا برای افرادی که در مرحله 4 سرطان روده بزرگ بودند، حدود 30 ماه بود. در حالی که در سالهای 1990، این مدت‌زمان به طور متوسط 6 تا 8 ماه بود.
در عین حال، پزشکان اکنون شاهد بروز سرطان روده بزرگ در افراد جوان‌تر هستند. برخی از این موارد ممکن است به سبک زندگی ناسالم مرتبط باشد.
طبق آمار انجمن سرطان آمریکا، در حالی که مرگ‌و‌میر ناشی از سرطان روده بزرگ در بزرگسالان مسن کاهش یافته است، مرگ‌و‌میر در افراد کمتر از 50 سال بین سالهای 2008 و 2017 افزایش یافته است.
آیا می‌توان از سرطان روده بزرگ پیشگیری کرد؟
برخی از عوامل خطرزا برای سرطان روده بزرگ، مانند سابقه خانوادگی و سن، قابل پیشگیری نیستند.
با این حال، عوامل خطرزایی که مربوط به سبک زندگی هستند و می‌توانند در بروز سرطان روده بزرگ نقش داشته باشند، قابل پیشگیری هستند و تغییر آنها ممکن است به کاهش احتمال ابتلا به این بیماری کمک کند.
همین‌حالا می‌توانید با اقدام‌های زیر، گام‌هایی برای کاهش احتمال ابتلای خود به این سرطان بردارید:
- کاهش مصرف گوشت قرمز
- اجتناب از مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده مانند هات‌داگ و کالباس
- مصرف بیشتر غذاهای گیاهی
- کم‌کردن مصرف چربی
- ورزش روزانه
- در صورت توصیه پزشک، کاهش وزن
- ترک سیگار
- کاهش مصرف الکل
- کاهش استرس
- کنترل دیابت
یکی دیگر از اقدام‌های پیشگیرانه این است که بعد از 50 سالگی، کولونوسکوپی یا روش دیگر غربالگری سرطان را انجام دهید. سرطان هرچه زودتر تشخیص داده شود، نتیجه درمان بهتر خواهد بود.
چه انتظاری از درمان می‌توان داشت؟
اگر سرطان روده بزرگ زود تشخیص داده شود، قابل‌درمان است.
با تشخیص به‌موقع، بیشتر افراد حداقل 5 سال پس از تشخیص سرطان زندگی می‌کنند. اگر در طول این 5 سال، سرطان برنگردد، احتمال عود آن بسیار کم است، به‌خصوص اگر تشخیص در مرحله اولیه سرطان صورت گرفته باشد.
منبع: Healthline
در اپلیکیشن بهزی همیشه می‌توانید با پزشک و درمانگر خود مشاوره کنید و از توصیه‌های درمانی برای بهبود کامل‌تر استفاده کنید.
از داروخانه آنلاین بهتیام نیز می‌توانید مکمل‌ها و محصولات سلامت موردنظر خود را آنلاین تهیه کنید. در مسیر سلامتی و خودمراقبتی همراه شما هستیم.
این مطلب صرفاً جنبه آموزشی دارد و نباید جایگزینی برای تشخیص و درمان توسط پزشک قلمداد شود. هرگز عمل به توصیه‌های پزشک را به‌دلیل مغایرت با مطالبی که می‌خوانید، به تأخیر نیندازید یا نادیده نگیرید.
