دیابت و پیش‌دیابت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر می‌خواهید بدانید دیابت دارید یا در معرض ابتلا به دیابت هستید پزشک شما از روش‌ها و آزمایش‌هایی برای تشخیص استفاده خواهد کرد. در این مقاله با روش‌هایی برای تشخیص دیابت و حالت پیش‌دیابت یا پره‌دیابتیک آشنا شوید.
آزمایش تشخیص دیابت
آزمایش‌های زیر برای تشخیص دیابت استفاده می‌شود:
آزمایش قند خون پلاسما در حالت ناشتا: این آزمایش که به اختصار FPG نامیده می‌شود، قند خون شما را بعد از حداقل هشت ساعت ناشتا بودن اندازه می‌گیرد. این آزمایش برای تشخیص دیابت یا پیش‌دیابت استفاده می‌شود.
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی: در این آزمایش که GTT نامیده می‌شود، پس از هشت ساعت ناشتا بودن، قند خون فرد اندازه گرفته می‌شود. سپس یک نوشیدنی حاوی گلوکز به فرد داده می‌شود. دو ساعت بعد از خوردن این نوشیدنی، قند خون فرد اندازه‌گیری می‌شود. این آزمایش نیز می‌تواند برای تشخیص دیابت یا پیش‌دیابت استفاده شود.
آزمایش قند خون پلاسمای تصادفی: در این آزمایش پزشک بدون توجه به زمان آخرین وعده غذایی شما، قند خون‌تان را چک می‌کند. این آزمایش به همراه ارزیابی علائم، برای تشخیص دیابت استفاده می‌شود، اما برای پیش‌دیابت استفاده نمی‌شود.
اگر نتیجه هر کدام از آزمایش‌های بالا مثبت باشد، پزشک برای اطمینان بار دیگر آزمایش قند خون ناشتا یا تست تحمل گلوکز خوراکی را در یک روز دیگر تکرار می‌کند. وقتی شما یا یکی از عزیزان خود برای اولین بار مبتلا به دیابت تشخیص داده شوید، پزشک ممکن است آزمایش اتوآنتی‌بادی انتقال‌دهنده زینک ۸ یا به اختصار ZnT8Ab را پیشنهاد کند. این آزمایش خون، به همراه سایر اطلاعات و آزمایش‌ها می‌تواند به تشخیص اینکه فرد مبتلا به دیابت نوع یک است کمک کند. هدف از انجام آزمایش اتوآنتی‌بادی انتقال‌دهنده زینک ۸ رسیدن به تشخیص سریع و دقیق است که بتواند به درمان به موقع منجر شود.
تفسیر آزمایش دیابت
تفسیر نتیجه آزمایش‌ها به ترتیب زیر است:
آزمایش قند خون پلاسما در حالت ناشتا یا FPG: این آزمایش زمانی بیشتر قابل اعتماد است که هنگام صبح انجام شود. نتایج آزمایش و معنای آن‌ها در جدول پایین نشان داده شده است. اگر سطح قند خون شما در حالت ناشتا ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، به معنای آن است که شما ریسک بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع دو دارید اما هنوز به آن مبتلا نیستید. این حالت نوعی از پیش‌دیابت است که قند خون ناشتای مختل یا IFG نام دارد. اگر سطح قند خون ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر باشد. پزشک بار دیگر آزمایش را تکرار خواهد کرد. اگر در آزمایش دوم هم این حالت تکرار شود یعنی فرد به دیابت مبتلاست.
| نتیجه قند خون پلاسما (mg/dl) | تفسیر آزمایش |
|---|---|
| ۹۹ و پایین‌تر | نرمال |
| ۱۰۰ تا ۱۲۵ | پیش‌دیابت؛ قند خون ناشتای مختل |
| ۱۲۶ و بالاتر | دیابت (البته این حالت باید با تکرار آزمایش در یک روز دیگر تأیید شود.) |
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی یا OGTT: تحقیقات نشان داده است که آزمایش تحمل گلوکز خوراکی برای تشخیص پیش‌دیابت از آزمایش قند خون پلاسما در حالت ناشتا حساس‌تر، اما انجام آن نیز سخت‌تر است. برای انجام آزمایش تحمل گلوکز خوراکی باید حداقل هشت ساعت قبل از آزمایش از خوردن پرهیز کنید. قند خون شما بلافاصله قبل و دو ساعت بعد از نوشیدن مایعی که حاوی ۷۵ گرم گلوکز حل‌شده در آب است اندازه‌گیری می‌شود.
نتایج آزمایش و معنای آن در جدول زیر نشان داده شده است. اگر میزان قند خون شما دو ساعت پس از نوشیدن مایع بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، شما نوعی از پیش‌دیابت به نام اختلال تحمل گلوکز یا IGT دارید، این حالت به این معنی است که احتمال بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع دو دارید اما هنوز این بیماری را ندارید. سطح قند خون ۲۰۰ میلی گرم در دسی‌لیتر و بالاتر که با تکرار آزمایش در یک روز دیگر تأیید شود، به معنای ابتلا شما به دیابت است.
| نتیجه گلوکز پلاسمای دوساعته (mg/dl) | تفسیر آزمایش |
|---|---|
| ۱۳۹ و پایین‌تر | نرمال |
| ۱۴۰ تا ۱۹۹ | پیش‌دیابت؛ حالت اختلال تحمل گلوکز |
| ۲۰۰ و بالاتر | دیابت (البته این حالت باید با تکرار آزمایش در یک روز دیگر تأیید شود.) |
دیابت بارداری نیز بر اساس مقادیر گلوکز پلاسما که طی آزمایش تحمل گلوکز خوراکی اندازه‌گیری شده است تشخیص داده می‌شود. میزان قند خون در طول آزمایش چهار بار چک می‌شود. اگر قند خون شما حداقل دو بار در طول آزمایش بالاتر از حد طبیعی باشد، مبتلا به دیابت بارداری هستید.
در جدول زیر، نتایج بالاتر از نرمال آزمایش تحمل گلوکز خوراکی برای دیابت بارداری نشان داده شده است. البته ممکن است بعضی از آزمایشگاه‌ها از اعداد دیگری برای نشان دادن آزمایش استفاده کنند.
| زمان | نتیجه گلوکز پلاسما (mg/dl) |
|---|---|
| ناشتا | ۹۵ یا بالاتر |
| یک ساعت | ۱۸۰ یا بالاتر |
| دو ساعت | ۱۵۵ یا بالاتر |
| سه ساعت | ۱۴۰ یا بالاتر |
آزمایش قند خون پلاسمای تصادفی
اگر در این آزمایش سطح قند خون تصادفی ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر باشد و در کنار آن علائم زیر را داشته باشید، احتمالاً مبتلا به دیابت هستید:
- افزایش دفع ادرار
- افزایش تشنگی
- کاهش وزن بی‌دلیل
دیگر علائم دیابت می‌تواند شامل خستگی، تاری دید، افزایش گرسنگی و زخم‌هایی باشد که بهبود نمی‌یابد. پزشک سطح قند خون شما را در یک روز دیگر با استفاده از آزمایش قند خون پلاسما در حالت ناشتا یا آزمایش تحمل گلوکز خوراکی بررسی می‌کند تا تشخیص دیابت را تأیید کند.
آزمایش هموگلوبین A1c
در دستورالعمل‌های جدیدتر از آزمایش هموگلوبین A1c به عنوان ابزاری برای غربالگری پیش‌دیابت یا دیابت استفاده می‌شود. این آزمایش به طور معمول برای اندازه‌گیری، کنترل و رصد قند خون در بیماران دیابتی طی چند ماه به صورت مستمر انجام می‌شود. اگر هموگلوبین A1c بین ۵.۷ باشد، با حالت پیش‌دیابت مطابقت دارد. در این زمان، فرصت جلوگیری از تبدیل پیش‌دیابت به دیابت از طریق تغییر در سبک زندگی وجود دارد. هموگلوبین A1c به مقدار ۶.۵ یا بالاتر ابتلا به دیابت را نشان میدهد.
در اپلیکیشن بهزی همیشه می‌توانید با پزشک و درمانگر خود مشاوره کنید و از توصیه‌های درمانی برای بهبود کامل‌تر استفاده کنید.
از داروخانه آنلاین بهتیام نیز می‌توانید مکمل‌ها و محصولات سلامت موردنظر خود را آنلاین تهیه کنید. در مسیر سلامتی و خودمراقبتی همراه شما هستیم.
این مطلب صرفاً جنبه آموزشی دارد و نباید جایگزینی برای تشخیص و درمان توسط پزشک قلمداد شود. هرگز عمل به توصیه‌های پزشک را به‌دلیل مغایرت با مطالبی که می‌خوانید، به تأخیر نیندازید یا نادیده نگیرید.
