فهرست مطالب
اگر می‌خواهید به خاطر ابتلا به دیابت، مراقب رژیم غذایی‌تان باشید، باید به طور ویژه حواس‌تان به میزان مصرف و دریافت کربوهیدرات و فیبر باشد. کربوهیدرات، چربی و پروتئین سه دسته اصلی مواد غذایی هستند. کربوهیدرات‌ها می‌توانند سریع‌تر از پروتئین یا چربی، روی سطح قند خون شما تأثیر بگذارد و فیبر هم در کنترل قند خون مؤثر است. با خواندن این مقاله با مواد غذایی حاوی کربوهیدرات و فیبر آشنا شوید و مدیریت استفاده از آن‌ها را برای کنترل دیابت بیاموزید.
مصرف کربوهیدرات در صورت ابتلا به دیابت
کربوهیدرات‌ها یک دسته از مواد غذایی اصلی هستند. شما می‌توانید کربوهیدرات‌ها را با مصرف شیرینی، میوه، شیر، ماست، نان، حبوبات، برنج، پاستا، سیب‌زمینی و سبزیجات دریافت کنید. کربوهیدرات‌ها می‌توانند با سرعت بیشتری نسبت به پروتئین یا چربی، روی سطح قند خون شما تأثیر بگذارند. در نمودار زیر می‌توانید میزان تأثیر کربوهیدرات، چربی و پروتئین را از زمان مصرف تا چند ساعت بعد روی میزان قند خون مشاهده کنید.
اگر کربوهیدرات‌های موجود در خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های مصرفی‌تان را محاسبه کنید، می‌توانید آن‌ها را به صورت یکنواخت بین وعده‌های غذایی‌تان تقسیم کنید. با این کار، میزان انسولین در دسترس بدن یا انسولین دریافتی از داروها با مقادیر مصرفی شما، هماهنگ و متناسب میشود. اگر کربوهیدرات را بیش از مقداری که انسولین موجود در بدن بتواند مدیریتش کند مصرف کنید، سطح قند خون‌تان بالا می‌رود و اگر کربوهیدرات خیلی کمی مصرف کنید، ممکن است دچار افت قند خون شوید. در ادامه به شما می‌آموزیم که چگونه مقدار کربوهیدرات موادی را که مصرف می‌کنید محاسبه کنید.
چگونگی شمارش کربوهیدرات‌های مصرفی یا کربوهیدرات‌شماری
اگر شما یا یکی از عزیزان‌تان مبتلا به دیابت باشید، شاید به این فکر کنید دستورالعمل‌های رعایت رژیم غذایی برای کنترل دیابت در عمل ممکن است سخت باشد، به خصوص که این موارد هر روز و در هر شرایطی مانند سفر، مأموریت کاری، مهمانی و حالاتی که خارج از کنترل شماست باید اجرا شود. کربوهیدرات‌شماری یک روش برای کنترل دیابت است که به شما کمک می‌کند تا بدانید هر غذا چقدر روی قند خون شما تأثیر خواهد گذاشت.
محاسبه کربوهیدرات‌ها بیشترین فایده را برای افرادی دارد که چندین بار در روز انسولین مصرف می‌کنند یا از پمپ انسولین استفاده می‌کنند یا تنوع بیشتری در رژیم غذایی‌شان می‌خواهند. البته مقدار و نوع انسولینی که برای شما تجویز شده است، می‌تواند در انعطاف‌پذیری رژیم غذایی‌تان اثر بگذارد.
شما با دانستن میزان تأثیری که هر غذا روی قند خون شما می‌گذارد، می‌توانید بفهمید به چه مقدار انسولین برای تزریق نیاز دارید. میزان نیاز هر فرد به کربوهیدرات می‌تواند با دیگری متفاوت باشد. پزشک برای شما مشخص می‌کند که در یک وعده غذایی به چه مقدار کربوهیدرات نیاز دارید. خوردن بیش از یک وعده کربوهیدرات تعداد کالری و کربوهیدرات مصرفی شما را افزایش می‌دهد در نتیجه میزان قند خون شما بالا رفته و مقدار انسولینی که شما نیاز دارید هم بیشتر خواهد شد.
با استفاده از روش کربوهیدرات‌شماری می‌توانید تقریباً هر محصول غذایی را از قفسه‌های فروشگاه بردارید و با دانستن میزان کربوهیدرات آن، مقادیر مشخصی از آن را مصرف کنید. شما از راه‌های زیر می‌توانید کربوهیدرات موجود در خوراکی‌ها را محاسبه کنید:
جدول ارزش غذایی: این جدول‌ها میزان کربوهیدراتی را که در یک ماده غذایی موجود است به شما می‌دهد. در این جدول باید به دو فاکتور دقت کنید: «اندازه سهم و کربوهیدرات کل». اندازه سهم، یک مقدار قابل فهم از محصول است که میزان هر ماده مغذی طبق آن اندازه‌گیری شده و کربوهیدرات کل میزان کربوهیدرات موجود در یک سهم از محصول است. برای مثال اگر روی برچسب نوشته شده است: «در نصف لیوان از ماده‌ای ۴۲ گرم کربوهیدرات موجود است» و شما یک لیوان از این ماده استفاده می‌کنید، در واقع ۸۴ گرم کربوهیدرات دریافت می‌کنید.
فنجان‌ها و قاشق‌های اندازه‌گیری: با استفاده از برخی اپلیکیشن‌ها و سرچ در اینترنت می‌توانید بدانید که تقریباً در یک مقدار مشخص از هر ماده چه مقدار کربوهیدرات وجود دارد. ظروف اندازه‌گیری به شما دید بهتری از میزان مواد غذایی مورد نیاز شما می‌دهد. اما اگر خانه نیستید و نمی‌توانید از ظرف استفاده کنید می‌توانید یک تخمین حدودی با دستان‌تان داشته باشید در زیر یک راهنمای تصویری برای اندازه‌گیری با دست آورده شده است.
طبق این تصویر شما می‌توانید اندازه برنج، پاستا، میوه‌ها و سبزیجات را با یک دست مشت‌شده اندازه بگیرید. اگر مقدار برنج به صورت حدودی اندازه دست شما در حالت مشت‌شده باشد، یعنی به اندازه یک فنجان برنج است. یک کف دست جمع‌شده از خشکبار حدوداً به اندازه ۲۸ گرم خشکبار است. دو کف دست جمع‌شده چیپس یا ذرت بوداده نیز به اندازه ۲۸ گرم است. برای اندازه‌گیری روغن، کره، سس مایونز و شکر می‌توانید از بند اول انگشت شست‌تان استفاده کنید که به اندازه یک قاشق چای‌خوری از هر کدام از آن‌هاست. برای محاسبه مقدار گوشتی که باید استفاده کنید می توانید از کف دست‌تان کمک بگیرید؛ گوشت قرمز، ماهی یا مرغی که به اندازه یک کف دست شما باشد، تقریباً ۸۵ گرم جرم دارد.
توجه داشته باشید زمانی که وعده غذایی شما بیش از ۵ گرم فیبر داشته باشد، برای محاسبه دوز انسولین مورد نیاز بهتر است میزان فیبر موجود را از مقدار کربوهیدرات کم کنید.
البته نیازی نیست که حتماً کربوهیدرات مصرفی‌تان را محاسبه کنید. اگر پزشک برای شما رژیم غذایی خاصی تجویز کرده است یا برای مدیریت رژیم غذایی‌تان از یک متخصص تغذیه کمک می‌گیرید، استفاده از کربوهیدرات برای شما آسان‌تر هم میشود. در واقع شما می‌توانید از لیست جایگزینی غذاهای مناسب برای افراد دیابتی استفاده کنید. اما اینکه خودتان بیاموزید میزان کربوهیدرات مصرفی در روز را محاسبه کنید و با توجه به داروهای مصرفی و مقدار مورد نیاز کربوهیدرات برای بدن‌تان تصمیم‌گیری کنید می‌تواند انعطاف بیشتری به زندگی‌تان بدهد. در واقع کربوهیدرات‌شماری یکی از روش‌های مفید برای مدیریت غذایی در زندگی افراد مبتلا به دیابت است.
مصرف فیبر در صورت ابتلا به دیابت
فیبر به کنترل قند خون کمک می‌کند. استفاده از فیبر در کاهش کلسترول بد، یعنی LDL نیز مؤثر است. با توجه به رژیم غذایی معمول یک فرد در ایران، می‌توان گفت اکثر ایرانی‌ها به فیبر بیشتری در رژیم غذایی‌شان نیاز دارند. کمترین میزان نیاز یک فرد به فیبر ۳۰ گرم در روز است. البته این میزان می‌تواند در بعضی افراد متفاوت باشد.
شما فیبر را از طریق غذاهای گیاهی دریافت می‌کنید، بنابراین بهتر است برنامه‌ریزی کنید تا بیش از پیش از گروه‌های غذایی زیر استفاده کنید:
- میوه‌ها و سبزیجات تازه
- لوبیا و نخود پخته و خشک‌شده
- نان گندم کامل، حبوبات و بیسکویت‌های بدون شکر
- برنج قهوه‌ای
- محصولات حاوی سبوس
- آجیل و انواع تخمه‌ها
توصیه میشود فیبر مصرفی‌تان را به تدریج افزایش دهید تا از ایجاد گاز معده و درد شکم پیشگیری کنید. نوشیدن آب زیاد در رژیم روزانه‌تان نیز بسیار مهم است.
بهترین راه برای دریافت فیبر، منابع غذایی هستند، اما مکمل‌های حاوی فیبر نیز می‌تواند فیبر مورد نیاز روزانه شما را تأمین کند. بهتر است درباره مصرف این مکمل‌ها نظر پزشک خود را بپرسید.
در اپلیکیشن بهزی همیشه می‌توانید با پزشک و درمانگر خود مشاوره کنید و از توصیه‌های درمانی برای بهبود کامل‌تر استفاده کنید.
از داروخانه آنلاین بهتیام نیز می‌توانید مکمل‌ها و محصولات سلامت موردنظر خود را آنلاین تهیه کنید. در مسیر سلامتی و خودمراقبتی همراه شما هستیم.
این مطلب صرفاً جنبه آموزشی دارد و نباید جایگزینی برای تشخیص و درمان توسط پزشک قلمداد شود. هرگز عمل به توصیه‌های پزشک را به‌دلیل مغایرت با مطالبی که می‌خوانید، به تأخیر نیندازید یا نادیده نگیرید.
