مدیریت قند خون بالا یا هایپرگلیسمی در افراد مبتلا به دیابت

کنترل قند خون هدف اصلی هر طرح درمانی دیابت است. قند خون بالا یا هایپرگلیسمی یک نگرانی عمده برای افراد مبتلا به دیابت است. بالا بودن مکرر یا مداوم قند خون می‌تواند باعث آسیب به عصب‌ها، رگ‌های خونی و اعضای بدن شما شود. این وضعیت همچنین می‌تواند منجر به عارضه‌های جدی دیگری شود. باید علائم قند خون بالا را سریع درمان کنید تا از عوارض ثانویه آن پیشگیری کنید. برای آشنایی با قند خون بالا و چگونگی مدیریت آن، مطلب زیر را بخوانید.

قند خون بالا یا هایپرگلیسمی چیست؟

هایپرگلیسمی زمانی اتفاق می‌افتد که قند خون فرد بیش از حالت نرمال و طبیعی باشد. دو نوع اصلی هایپرگلیسمی شامل موارد زیر است:

هایپرگلیسمی ناشتا: در این حالت قند خون بعد از حداقل ۸ ساعت نخوردن و نیاشامیدن چیزی، بیشتر از ۱۳۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

هایپرگلیسمی بعد از غذا: در این حالت که به آن پست پراندیال هم می‌گویند، قند خون ۲ ساعت بعد از خوردن غذا بالاتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. معمولاً افرادی که مبتلا به دیابت نیستند به‌ندرت بعد از غذا خوردن قند خونی بیش از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر دارند، مگر اینکه غذا واقعاً خیلی زیاد باشد.

بالا بودن مداوم قند خون ممکن است باعث آسیب به عصب‌ها، رگ‌های خونی و اعضای بدن شما شود. این وضعیت می‌تواند منجر به عارضه‌های جدی دیگری نیز شود.

افراد مبتلا به دیابت نوع یک مستعد تجمع اسیدها در خون هستند که کتواسیدوز نامیده می‌شود. اگر مبتلا به دیابت نوع دو هستید یا ریسک ابتلا به آن را دارید، قند خون خیلی بالا می‌تواند به یک عارضه بالقوه کشنده منجر شود که در آن بدن شما قادر به پردازش قند نیست. این بیماری به عنوان سندرم هایپراوسمولار هایپرگلیسمیک شناخته می‌شود. در ابتدا، شما به دفعاتی بیشتر از معمول ادرار می‌کنید و بعداً کمتر از معمول، اما ممکن است ادرارتان تیره‌رنگ شود و شدیداً دچار دهیدراته یعنی کم‌آبی بدن شوید.

دلایل قند خون بالا چیست؟

اگر دیابت داشته باشید، قند خون شما ممکن است در موارد زیر افزایش یابد:

• داروهای مصرفی خود از جمله انسولین یا هر داروی کاهنده گلوکز دیگر را جا بیندازید یا فراموش کنید.
• در مقایسه با مقدار انسولین مصرفی‌تان، مقدار بیش از حدی کربوهیدرات بخورید یا به‌طورکلی کربوهیدرات زیادی بخورید.
• عفونت داشته باشید.
• بیمار باشید.
• تحت استرس باشید.
• غیر فعال باشید یا کمتر از حد معمول ورزش کنید.
• در فعالیت‌های فیزیکی شدید شرکت کنید، به ویژه هنگامی که سطح قند خون‌تان بالا و سطح انسولین بدن‌تان پایین است.

علائم قند خون بالا کدامند؟

علائم اولیه قند خون بالا شامل موارد زیر است:

• افزایش عطش
• سردرد
• مشکل در تمرکز کردن
• تاری دید
• تکرر ادرار
• خستگی و احساس ضعف
• کاهش وزن

اگر قند خون بالا تداوم داشته باشد و کنترل نشود، ممکن است علائم زیر در بدن شما به وجود بیاید:

• عفونت‌های واژن و پوست
• بریدگی‌ها و زخم‌هایی با بهبود کند و آهسته
• کم شدن سطح بینایی
• مشکلات معده و روده مانند یبوست یا اسهال مزمن
• آسیب به چشم‌ها، رگ‌های خونی یا کلیه‌ها
• آسیب به عصب‌ها و در نتیجه، سردی دردناک پاها یا بی‌حسی پاها، ریزش مو در اندام تحتانی یا اختلالات نعوظ

قند خون بالا چگونه درمان می‌شود؟

اگر دیابت دارید و متوجه هر کدام از نشانه‌های اولیه قند خون بالا شده‌اید، سطح قند خون خود را تست کنید و با پزشک تماس بگیرید. او ممکن است نتایج چند تست قند خون را از شما بخواهد یا از شما بخواهد موارد زیر را انجام دهید:

آب بیشتری بنوشید: آب به دفع قند اضافی خون از طریق ادرار و جلوگیری از کم شدن آب بدن کمک می‌کند.

داروهایتان را عوض کنید: پزشک‌ ممکن است میزان داروهای دیابت، زمان‌بندی مصرف آن‌ها یا نوع داروهای شما را تغییر دهد. اما بدون صحبت کردن با پزشک خود، تغییری در داروها ایجاد نکنید.

عادت‌های غذایی خود را تغییر دهید: ممکن است برای تغییر مقدار و نوع غذاهایی که می‌خورید به مشورت با یک متخصص تغذیه نیاز داشته باشید.

بیشتر ورزش کنید: ورزش کردن می‌تواند به کاهش قند خون شما کمک کند. اما گاهی و تحت شرایط خاصی می‌تواند قند خون را افزایش بدهد، پس از پزشک خود بپرسید که چه نوع ورزشی مناسب شماست.

احتیاط: اگر دیابت نوع یک دارید و قند خون شما بالاست، باید ادرار شما برای وجود کتون چک شود. وقتی در ادرارتان کتون وجود دارد، ورزش نکنید. معمولاً در صورت داشتن دیابت نوع یک زمانی که قند خون‌تان بالاتر از ۲۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است، پزشک برای بررسی وجود کتون در ادرار شما، درخواست آزمایش می‌دهد. اگر دیابت نوع ۲ دارید و قند خون شما بالاست، باید اطمینان پیدا کنید که هیچ کتونی در ادرارتان ندارید و بدن‌تان به خوبی هیدراته است، یعنی آب کافی دارد. سپس پزشک ممکن است به شما اجازه ورزش کردن را با رعایت احتیاط بدهد؛ اگر انرژی لازم برای ورزش کردن داشته باشید.

چگونه از قند خون بالا جلوگیری کنیم؟

قند خون برای کنترل نیاز به تلاش شما دارد. ممکن است فکر کنید که رعایت روزانه خیلی از موارد برای شما خسته‌کننده است اما وقتی بتوانید قند خون خود را بیشتر مواقع روی محدوده هدف نگه دارید، از تلاش خود راضی خواهید بود. این تلاش به معنای تداوم در رعایت رژیم غذایی، برنامه فعالیت‌های بدنی و زمان‌بندی درست داروها است. یادتان باشد شما مهم‌ترین فرد در درمان و منجی سلامت خود هستید، پس از انجام این فعالیت‌ها در زندگی برای کنترل بیماری‌تان به خودتان ببالید. شما همچنین می‌توانید:

• رژیم غذایی مناسب خود را بشناسید.
• مقدار کل کربوهیدرات‌هایی را که در هر وعده غذایی و میان‌وعده میل کنید بشمارید.
• قند خون خود را به طور منظم آزمایش کنید.
• در صورت گرفتن نتایج غیرطبیعی مکرر از تست قند خون، به پزشک خود اطلاع دهید.
• نشانه‌های «شناسایی پزشکی» به همراه داشته باشید. مانند دستبند دیابت و دیگر مواردی که می‌تواند افراد را از بیماری شما آگاه کند. برای مثال، یادداشتی در جیب‌‌تان داشته باشید تا در صورت بروز شرایط اضطراری، ‌افراد دیگر متوجه شوند که مبتلا به دیابت هستید.