آزمایش تحمل گلوکز خوراکی چیست و چگونه تفسیر می‌شود؟
سطح گلوکز یا همان قند خون شما می‌تواند سرنخ‌های مهمی در مورد سلامت‌تان به پزشک بدهد. تست تحمل گلوکز خوراکی یا همان OGTT نشان می‌دهد که عملکرد بدن‌تان در مدیریت قندی که از مواد غذایی دریافت می‌کند چگونه است. این آزمایش می‌تواند داشتن دیابت یا ریسک ابتلا به آن یعنی حالت پیش‌دیابت را مشخص کند. در مطلب زیر می‌توانید با این آزمایش، روش‌های تفسیر آن آشنا شوید و بدانید چرا این آزمایش را برای شما درخواست شده است.
چه زمانی به آزمایش تحمل گلوکز خوراکی نیاز دارم؟
وقتی غذا می‌خورید، به طور معمول قند خون‌تان بالا می‌رود. سلول‌های بدن برای تأمین انرژی به این قند خون نیاز دارد. انسولین هورمونی است که در بدن آزاد می‌شود و به انتقال قند از جریان خون به داخل سلول‌ها جهت تأمین انرژی و ذخیره کردن قند کمک می‌کند. پس از این فرایند، قند خون شما به حالت عادی برمی‌گردد.
اگر مبتلا به دیابت نوع دو باشید، بدن‌تان در استفاده از انسولین ضعیف عمل می‌کند و گلوکز در خون شما تجمع می‌کند. این قند اضافی می‌تواند به رگ‌های خونی بدن‌تان آسیب برساند. اگر دیابت کنترل نشود حتی می‌تواند به بیماری‌های قلبی، آسیب به عصب‌ها، بیماری چشم و آسیب کلیه منجر شود. هر یک از موارد زیر می‌تواند دلایلی باشد که پزشک برای شما آزمایش تحمل گلوکز خوراکی را تجویز کند:
- اضافه وزن داشته باشید.
- عضو نزدیکی از خانواده‌تان مبتلا به دیابت باشد.
- فشار خون بالا داشته باشید.
- تری‌گلیسرید بالایی داشته باشید.
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک داشته باشید.
- نوزادی با وزن بیش از ۴ کیلوگرم به دنیا آورده باشید.
- در یکی از بارداری‌های قبلی‌تان دچار دیابت بارداری شده باشید.
چگونه برای آزمایش تحمل گلوکز خوراکی آماده شوم؟
برای به دست آوردن نتیجه دقیق در آزمایش تحمل گلوکز خوراکی، بهتر است از سه روز قبل از آزمایش روزانه حدود ۱۵۰ گرم کربوهیدرات بخورید. شب قبل از آزمایش، بعد از حدود ساعت ۱۰ شب چیزی جز آب نخورید. در واقع برای انجام این آزمایش حداقل باید هشت ساعت ناشتا باشید. می‌توانید با پزشک خود درباره اقداماتی که لازم است قبل از آزمایش انجام دهید نیز مشورت کنید. البته انجام ابن آزمایش در زمان بارداری کمی متفاوت است و در ادامه این مطلب به طور جداگانه توضیح داده خواهد شد.
این آزمایش چگونه انجام می‌شود؟
روند آزمایش تحمل گلوکز خوراکی به شکل زیر است:
- ابتدا آزمایشگر، یک نمونه خون را از رگی در دستتان می‌گیرد.
- سپس مخلوطی از گلوکز حل‌شده در آب را می‌نوشید.
- یک آزمایش خون دیگر دو ساعت پس از نوشیدن گلوکز از شما گرفته می‌شود.
انجام این آزمایش مشکلی در پی دارد؟
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی معمولاً مشکل خاصی در پی ندارد. با این حال، ممکن است برخی افراد به دلیل نوشیدن مایع حاوی گلوکز یا سوزن سرنگ دچار عوارض جانبی جزئی شوند. عوارضی که ممکن است در اثر نوشیدن مایع قندی برای فرد پیش بیاید:
- حالت تهوع
- استفراغ
- نفخ
- سردرد
- قند خون پایین؛ یک مورد نادر
اما مشکلات یا عوارض احتمالی که می‌تواند در طول این آزمایش خون یا بعد از آن پیش بیاید عبارتند از:
- خونریزی بیش از حد
- غش کردن
- عفونت
- کمی درد به علت بیش از یک بار رگ‌گیری
نتایج آزمایش چه معنایی دارد؟
بعد از خوردن تمام نوشیدنی قندی، سطح قند خون شما باید بالا برود و سپس به حالت طبیعی برگردد، زیرا انسولین گلوکز را به درون سلول‌های شما منتقل می‌کند. اگر بازگشت قند خون شما به حالت طبیعی مدت زیادی زمان ببرد، ممکن است نشان‌دهنده این باشد که مبتلا به دیابت هستید.
اندازه‌گیری‌های حاصل از آزمایش به صورت mg/dL نوشته شده است که به معنای میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. دو ساعت بعد از نوشیدن مایع حاوی گلوکز، نتایج آزمایش شما به صورت زیر تفسیر می‌شود:
- اگر قند خون شما زیر ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، قند خون طبیعی است.
- اگر قند خون شما بین ۱۴۰ و ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، اختلال تحمل گلوکز، یا پیش‌دیابت وجود دارد.
- اگر قند خون شما ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر باشد، احتمال ابتلا به دیابت وجود دارد.
آزمایش غربالگری دیابت در بارداری چیست و چگونه انجام می‌شود؟
در زمان بارداری مقاومت به انسولین در فرد افزایش می‌یابد. زمانی که سطح قند خون یک خانم باردار که سابقه دیابت نداشته، در دوران بارداری‌اش افزایش یابد احتمال ابتلا به دیابت بارداری وجود دارد. دیابت بارداری می‌تواند خطراتی برای مادر و جنین ایجاد کند. خطر ابتلا به مسمومیت بارداری یا همان پره‌اکلامپسی، افسردگی و نیاز به سزارین با وجود دیابت بارداری افزایش خواهد یافت.
نوزادان متولدشده از مادران مبتلا به دیابت نیز در معرض خطر ماکروزومی یا بزرگی بیش از حد، افت قند خون پس از تولد و زردی هستند. اگر دیابت بارداری کنترل و درمان نشود می‌تواند موجب مرگ داخل رحمی جنین نیز بشود.
از آنجا که دیابت بارداری به ندرت علائمی را بروز می‌دهد، تنها راه برای تشخیص آن انجام آزمایش است. این آزمایش بین هفته ۲۴ و ۲۸ بارداری انجام می‌شود شکل کوتاه‌تری از تست تحمل گلوکز خوراکی است و چالش گلوکز خوراکی نامیده می‌شود. شما حدود ۶۰ دقیقه پس از نوشیدن یک مایع شیرین آزمایش خون می‌دهید.
قبل از آزمایش چالش گلوکز بارداری، به هیچ نوع آمادگی خاصی نیاز ندارید و می‌توانید صبح روز آزمایش صبحانه یا غذا بخورید. فقط از غذاهایی که قند زیادی دارند مانند شیرینی‌ها یا آب‌پرتقال پرهیز کنید. همچنین می‌توانید با پزشک خود درباره اقداماتی که لازم است قبل از آزمایش انجام دهید نیز مشورت کنید.
در طول بارداری، اگر سطح قند خون ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر باشد، یعنی قند خون شما در محدوده غیرنرمال قرار دارد. پزشک توصیه خواهد کرد که یک آزمایش تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته انجام دهید. به این آزمایش آزمایش تحمل گلوکز در بارداری گفته می‌شود. طی این آزمایش طولانی‌تر، قبل از نوشیدن محلول قندی، از شما خون گرفته می‌شود. سپس خون شما هر ساعت، به مدت سه بار آزمایش می‌شود.
غذاهای سالم و فعالیت بدنی نیز می‌تواند به کنترل دیابت دوران بارداری کمک کنند. به احتمال زیاد قند خون شما پس از تولد کودک به حالت عادی برخواهد گشت. دیابت بارداری خطر ابتلا به دیابت نوع دو را در سال‌های بعد از بارداری افزایش می‌دهد. برای جلوگیری از ابتلا به دیابت در آینده لازم است که یک برنامه غذایی سالم و یک برنامه ورزشی را دنبال کنید. شما می‌توانید از پزشک خود در این راه کمک بگیرید.
اگر دیابت یا پیش‌دیابت داشته باشم چه اتفاقی می‌افتد؟
خوشبختانه اگر مشخص شود که شما در معرض ابتلا به دیابت هستید، یعنی در حالتی هستید که به آن پیش‌دیابت یا پره‌دیابت می‌گویند، می‌توان با اقداماتی از ابتلای شما به دیابت پیشگیری کرد. داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش و به‌‌طورکلی هرچه به بهبود سبک زندگی شما کمک کند می‌تواند در کنترل دیابت نوع دو به شما کمک کند.
در صورت ابتلا به پیش‌دیابت، پزشک با شما درمورد راه‌های جلوگیری از تبدیل آن به دیابت صحبت و کمک خواهد کرد. همین‌طور اگر آزمایش نشان دهد که شما دیابت دارید، احتمالا‌‌ً پزشک برای شما آزمایش موسوم به ای‌وان‌سی (A1c) یا آزمایش‌های دیگری برای تجویز کند تا مطمئن شود که به دیابت مبتلا هستید. در صورت ابتلا، رژیم غذایی، ورزش و مصرف دارو می‌تواند به کنترل قند خون‌تان کمک کند.
در اپلیکیشن بهزی همیشه می‌توانید با پزشک و درمانگر خود مشاوره کنید و از توصیه‌های درمانی برای بهبود کامل‌تر استفاده کنید.
از داروخانه آنلاین بهتیام نیز می‌توانید مکمل‌ها و محصولات سلامت موردنظر خود را آنلاین تهیه کنید. در مسیر سلامتی و خودمراقبتی همراه شما هستیم.
این مطلب صرفاً جنبه آموزشی دارد و نباید جایگزینی برای تشخیص و درمان توسط پزشک قلمداد شود. هرگز عمل به توصیه‌های پزشک را به‌دلیل مغایرت با مطالبی که می‌خوانید، به تأخیر نیندازید یا نادیده نگیرید.
