فهرست مطالب
شاید شما هم در حال حاضر باردار هستید و مثل بعضی مادران دیگر، درباره ضرورت مصرف مکمل‌ها و نحوه مصرف آن‌ها مطمئن نیستید. کاملاً حق دارید! در این مقاله سعی می‌کنیم با اطلاعات علمی و جدیدی که ارائه می‌کنیم، شما را با دنیای مکمل‌های ضروری دوران بارداری آشناتر کنیم.
بسیاری از افراد می‌دانند که مصرف الکل و سیگار در این دوران ممنوع است. باید بدانید که علاوه بر این دو ماده، باید از مصرف برخی از مکمل‌های حاوی ویتامین و مواد معدنی و مکمل‌های گیاهی نیز اجتناب شود. با مطالعه این مقاله، از بایدها و نبایدهای مصرف مکمل در دوره بارداری آگاه‌تر خواهید شد.
چرا مصرف مکمل ضروری است؟
می‌دانیم که تغذیه سالم، بهترین راه برای تأمین مواد مغذی موردنیاز بدن است. با این حال، در دوره بارداری، اهمیت دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی به میزان کافی بسیار بیشتر است زیرا هم سلامت مادر و هم فرزند او به این مواد مغذی وابسته است.
نیاز به مواد مغذی در دوره بارداری افزایش می‌یابد
در دوره بارداری، نیاز بدن به درشت‌مغذی‌ها که شامل کربوهیدرات، پروتئین و چربی است، بیشتر می‌شود.
برای مثال، مصرف پروتین از ۰٫۸ گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن به ۱٫۱ گرم برای هر کیلوگرم می‌رسد. به همین دلیل لازم است در همه وعده‌های غذایی خود، پروتئین مصرف کنید تا نیاز روزانه شما تأمین شود.
افزایش نیاز به ریزمغذی‌هایی مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی و عناصر کم‌مقدار از افزایش نیاز به درشت‌مغذی‌ها نیز بیشتر خواهد بود.
گرچه بعضی می‌توانند این نیاز افزوده را با تغذیه برنامه‌ریزی‌شده و مقوی تأمین کنند، این تغییر نیاز و پاسخگویی به آن برای بسیاری چالش‌برانگیز است.
مصرف مکمل در چنین مواردی ضروری است
شاید به دلایل مختلفی نیاز باشد مکمل حاوی ویتامین و مواد معدنی مصرف کنید، از جمله:
- کمبود مواد مغذی: جبران کمبودهایی که با انجام آزمایش مشخص می‌شود بسیار اهمیت دارد. برای مثال، کمبود فولات می‌تواند منجر به نقص مادرزادی شود.
- استفراغ بدخیم بارداری: این عارضه که با حالت‌تهوع و استفراغ شدید همراه است، می‌تواند منجر به کاهش وزن و کمبود مواد مغذی شود.
- محدودیت‌های تغذیه‌ای: زنانی که رژیم‌های خاصی مانند گیاه‌خواری را دنبال می‌کنند یا به برخی مواد مانند لاکتوز حساسیت دارند، باید با مصرف مکمل این کمبودها را جبران کنند.
- کشیدن سیگار: افرادی که به‌رغم هشدارها در مورد تأثیر مصرف سیگار بر جنین، به کشیدن سیگار ادامه می‌دهند، به برخی مواد مغذی مانند ویتامین سی و فولات، بیشتر از دیگران نیاز دارند.
- بارداری چندقلویی: میزان نیاز زنانی که بیش از یک فرزند را در شکم خود حمل می‌کنند، بیشتر از زنانی است که یک فرزند دارند.
- جهش‌های ژنی مانند جهش ژن MTHFR: آنزیم MTHFR باعث می‌شود فولات به شکلی در آید که بدن می‌تواند از آن استفاده کند. زنانی که دچار جهش ژنی MTHFR هستند، معمولاً به نوع خاصی از فولات به صورت مکمل نیاز دارند.
- سوءتغذیه: زنانی که به منابع غذایی کافی دسترسی ندارند یا مواد غذایی حاوی مواد مغذی کافی مصرف نمی‌کنند، باید برای جبران کمبود، مکمل مصرف کنند.
مکمل‌هایی که مصرف آن‌ها در دوران بارداری مفید و بیخطر است
مصرف هرگونه مکمل حاوی ریز‌مغذی یا مواد گیاهی باید زیر نظر پزشک و به تجویز او باشد و دوز مصرف نیز باید مطابق با دستور پزشک باشد.
ویتامین‌های دوره بارداری مولتی‌ویتامین‌هایی هستند که برای تأمین نیازهای زنان در دوران بارداری و شیردهی تجویز می‌شوند.
یافته‌های علمی نشان داده که مصرف مکمل‌های مخصوص این دوره می‌تواند احتمال زایمان زودهنگام و پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری) را کاهش دهد. پره‌اکلامپسی یکی از عوارض خطرناک بارداری است که با افزایش فشار خون و وجود پروتئین در ادرار تشخیص داده می‌شود.
مکمل‌ها نباید جایگزین برنامه غذایی کامل و سالم شوند اما می‌توانند ریزمغذی‌هایی را که در دوران بارداری به آن‌ها بیشتر از قبل نیاز است، تأمین کنند.
فولات
فولات یکی از انواع ویتامین ب است که نقشی مهم در سنتز دی‌اِن‌اِی، تولید گلبول‌های قرمز و رشد و تکامل جنین ایفا می‌کند.
فولیک‌اسید که در بسیاری از مکمل‌ها وجود دارد، نوع مصنوعی و ساخته‌شده فولات است و در بدن به شکل فعال فولات یعنی اِل‌مِتیل‌فولات تبدیل می‌شود. توصیه می‌شود روزانه ۶۰۰ میکروگرم فولات یا فولیک‌اسید مصرف شود تا احتمال بروز نقص در لوله عصبی و ناهنجاری‌های مادرزادی مانند شکاف کام (cleft palate) و بیماری‌های قلبی کاهش یابد.
از آنجا که همه بارداری‌ها خودخواسته نیست و ناهنجاری‌های ناشی از کمبود فولات در اوایل بارداری، یعنی زمانی که اکثر زنان هنوز نمی‌دانند که باردار شده‌اند، بروز می‌کند، برخی مراکز درمانی توصیه می‌کنند همه زنانی که در سن باروری هستند، روزانه حداقل ۴۰۰ میکروگرم فولات یا فولیک‌اسید مصرف کنند.
آهن
نیاز به آهن در دوره بارداری به شکل قابل توجهی بیشتر می‌شود زیرا حجم خون مادر حدود ۴۵درصد افزایش می‌یابد. آهن برای اکسیژن‌رسانی و رشد سالم جنین و جفت حیاتی است.
کم‌خونی در دوره بارداری با زایمان زودهنگام، افسردگی مادران و کم‌خونی نوزاد مرتبط است.
توصیه می‌شود روزانه ۲۷ میلی‌گرم آهن مصرف شود که در اکثر مکمل‌های دوران بارداری موجود است. اگر مادر به کمبود آهن یا کم‌خونی مبتلا باشد، پزشک برایش دوز بالاتری تجویز خواهد کرد.
مکمل آهن باید طبق دستور پزشک مصرف شود زیرا زیاده‌روی در مصرف باعث عوارضی مانند یبوست، استفراغ و افزایش خطرناک میزان هموگلوبین می‌شود.
ویتامین دی
این ویتامین محلول در چربی برای سیستم ایمنی، سلامت استخوان‌ها و تقسیم سلولی اهمیت بسیاری دارد.
کمبود ویتامین دی در دوره بارداری به افزایش احتمال نیاز به سرازین، پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری)، تولد زودهنگام نوزاد و دیابت بارداری ربط داده شده است.
در حال حاضر توصیه می‌شود در دوره بارداری، روزانه ۶۰۰ واحد یا ۱۵ میکروگرم ویتامین دی مصرف شود. البته برخی متخصصان نیز معتقدند نیاز زنان در این دوره بسیار بیشتر از این است.
منیزیم
منیزیم یک ماده معدنی است که در صدها واکنش شیمیایی در بدن نقش دارد و بر عملکرد سیستم ایمنی، ماهیچه‌ها و اعصاب اثر می‌گذارد.
کمبود این ماده معدنی در دوره بارداری می‌تواند احتمال بروز پرفشاری خون و زایمان زودهنگام را افزایش دهد.
زنجبیل
ریشه زنجبیل معمولاً به عنوان ادویه و مکمل گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گاهی برای درمان حالت‌تهوعی که ناشی از ماشین‌گرفتگی، بارداری یا شیمی‌درمانی است، از مکمل آن استفاده می‌شود.
بررسی یافته‌های علمی نشان می‌دهد که مصرف مکمل زنجبیل خطری ندارد و می‌تواند حالت‌تهوع و استفراغ ناشی از بارداری را کاهش دهد.
حالت‌تهوع و استفراغ در دوره بارداری بسیار شایع است و تا ۸۰ درصد زنان، در سه ماهه اول بارداری دچارش می‌شوند. برای دریافت ایمن حتماً مقدار مجاز را از پزشک‌تان بپرسید.
امگا ۳
اسیدهای چرب امگا ۳ حاوی دوکوزاهگزانوئیک‌اسید (DHA) و ایکوزاپنتانوئیک‌اسید (EPA) است که دو اسید چرب مهم برای رشد مغز هستند.
مصرف مکمل حاوی این دو اسید چرب در دوران بارداری می‌تواند بر افزایش رشد نوزاد پس از تولد و کاهش افسردگی مادران اثر بگذارد. البته یافته‌های علمی هنوز با قطعیت نتوانسته‌اند این ادعا را تأیید کنند.
برای اینکه این دو اسید چرب از طریق مواد غذایی تأمین شوند، باید هفته‌ای دو یا سه وعده ماهی حاوی جیوه کمتر مانند سالمون، ساردین و زغال‌ماهی (پولاک) مصرف شود.
پروبیوتیک‌ها
آگاهی عمومی درباره سلامت معده و روده افزایش یافته و به همین دلیل، بسیاری به پروبیوتیک‌ها روی آورده‌اند.
پروبیوتیک‌ها ارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که به نظر می‌رسد برای سلامت سیستم گوارشی مفیدند.
یافته‌های علمی متعدد نشان داده که مصرف پروبیوتیک‌ها در دوران بارداری بیخطر است و عوارضی ندارد. حتی در مواردی می‌تواند احتمال بروز دیابت بارداری، افسردگی پس از زایمان و اگزمای نوزادان را کاهش دهد.
هنوز برای تصمیم‌گیری قطعی درباره فواید مصرف پروبیوتیک‌ها در دوران بارداری به یافته‌های بیشتری نیاز است.
کولین
کولین نقشی حیاتی در رشد و تکامل مغز نوزاد دارد و به پیشگیری از بروز ناهنجاری در مغز و ستون فقرات کمک می‌کند.
معمولاً توصیه می‌شود در دوران بارداری، روزانه ۴۵۰ میلی‌گرم کولین مصرف شود اما برخی متخصصان معتقدند این میزان، کافی نیست و باید روزانه ۹۳۰ میلی‌گرم کولین مصرف شود.
به خاطر داشته باشید که مکمل‌های دوران بارداری معمولاً حاوی کولین نیستند و مکمل کولین باید به طور مجزا توسط پزشک شما تجویز شود.
مصرف این مکمل‌ها برای شما و نوزادتان خطر دارد
در دوران بارداری، مصرف بسیاری از ریزمغذی‌ها و مکمل‌های گیاهی یا به‌طور کلی ممنوع است یا دوز بالای آن برای مادر و جنین خطرناک است.
همیشه پیش از شروع مصرف یک مکمل جدید با پزشک خود مشورت کنید. توصیه دوستان و آشنایان منبع موثقی به شمار نمی‌آید.
ویتامین آ (A)
در بسیاری از مکمل‌های دوران بارداری، ویتامین آ نیز وجود دارد زیرا برای رشد بینایی جنین و سیستم ایمنی او بسیار ضروری است. با وجود این، زیاده‌روی در مصرف ویتامین آ می‌تواند مضر باشد.
از آنجا که ویتامین آ یک ویتامین محلول در چربی است، مقادیر اضافه آن در کبد ذخیره می‌شود و همین مسئله باعث آسیب به کبد و حتی بروز نواقص مادرزادی شود.
با تغذیه سالم و مصرف مکمل‌های تجویزشده، می‌توانید میزان موردنیاز ویتامین آ را دریافت کنید و نیازی نیست مکمل ویتامین آ را به طور مجزا مصرف کنید.
ویتامین ای (E)
این ویتامین محلول در چربی نقش‌های مهم و متعددی در بدن ایفا می‌کند که در بیان ژنی و عملکرد سیستم ایمنی اثرگذار است.
با وجود اینکه سلامت ما به ویتامین ای وابسته است، توصیه می‌شود در دوران بارداری مکمل ویتامین ای مصرف نکنید. به این دلیل که نه تنها فایده‌ای برای مادر و جنین ندارد، بلکه ممکن است باعث درد شکمی و پاره شدن زودهنگام کیسه آب بشود.
کوهوش سیاه
کوهوش سیاه گیاهی است که فواید متعددی از جمله کنترل گرگرفتگی و دردهای قاعدگی دارد.
گرچه، مصرف این گیاه در دوران بارداری با خطراتی همراه است زیرا می‌تواند باعث انقباض‌های رحمی و در نتیجه، زایمان زودهنگام شود.
به‌علاوه، مصرف آن در برخی افراد باعث آسیب کبدی شده است.
خلاصه اینکه…
دوران بارداری با رشد و تکامل یک موجود دیگر گره خورده و به همین دلیل، تغذیه و سلامت مادر و جنین از اهمیت بسیاری برخوردار است. باید هر قدمی که لازم است برای محافظت از این زندگی جدید برداشته شود.
گرچه مصرف برخی مکمل‌ها در دوره بارداری لازم است، بسیاری از آن‌ها می‌تواند عوارض خطرناکی برای مادر و فرزند داشته باشد. هرگز بدون تجویز پزشک‌تان، خودسرانه و به سفارش دوستان و خانواده، اقدام به خرید هیچ مکمل غذایی نکنید.
فراموش نکنید که مصرف مکمل گرچه به تأمین مقادیر موردنیاز مواد مغذی کمک می‌کند اما جایگزین تغذیه و سبک زندگی سالم نخواهد بود.
تغذیه بدن با مواد مغذی و مقوی در کنار ورزش، خواب کافی و مقابله با استرس، بهترین روش برای گذراندن این دوره در کمال سلامت است.
گرچه مصرف برخی مکمل‌ها در این دوران ضروری است، همیشه و همیشه پیش از مصرف هر مکملی، با پزشک خود درباره دوز مناسب آن برای شما و فواید و مضرات احتمالی آن گفت‌وگو کنید. تنها کسی که اجازه دارد برایتان مکمل تجویز کند، پزشک شماست!
منبع: Healthline
در اپلیکیشن بهزی همیشه می‌توانید با پزشک و درمانگر خود مشاوره کنید و از توصیه‌های درمانی برای بهبود کامل‌تر استفاده کنید.
از داروخانه آنلاین بهتیام نیز می‌توانید مکمل‌ها و محصولات سلامت موردنظر خود را آنلاین تهیه کنید. در مسیر سلامتی و خودمراقبتی همراه شما هستیم.
این مطلب صرفاً جنبه آموزشی دارد و نباید جایگزینی برای تشخیص و درمان توسط پزشک قلمداد شود. هرگز عمل به توصیه‌های پزشک را به‌دلیل مغایرت با مطالبی که می‌خوانید، به تأخیر نیندازید یا نادیده نگیرید.
