عوارض مصرف بیش از حد ویتامین دی

ویتامین D در حفظ سلامت بدن نقش اساسی دارد. کمبود این ویتامین در بدن می‌تواند موجب مشکلاتی شود. بنابراین افرادی که دچار کمبود ویتامین D هستند ممکن است با توجه به تجویز پزشک نیاز به مصرف مکمل ویتامین D داشته باشند. اما مصرف بیش از حد یا خودسرانه ویتامین D ممکن است برای شما عوارضی ایجاد کند. در این مقاله از شش مشکلی که مصرف بیش از حد ویتامین D می‌تواند در بدن ایجاد کند آگاه شوید.

کمبود یا مصرف بیش از حد ویتامین دی

ویتامین دی (D) در جذب کلسیم، بهبود عملکرد ایمنی بدن، محافظت از سلامت استخوان، ماهیچه و قلب نقش دارد. این ماده به طور طبیعی در بعضی مواد غذایی وجود دارد. به علاوه بدن شما در معرض نور خورشید می‌تواند ویتامین D تولید کند.

اما جز ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین، غذاهای خیلی کمی دارای ویتامین D هستند. همچنین امروزه سبک زندگی افراد به گونه‌ای است که معمولاً در روز چندان در معرض نور خورشید قرار نمی‌گیرند. به همین دلیل، بیشتر افراد دچار کمبود ویتامین D هستند و لازم است این ویتامین را از طریق مصرف مکمل‌ها دریافت کنند.

هر دو نوع ویتامین D₂ و D₃ به صورت مکمل وجود دارند و مصرف می‌شوند. ویتامین D₃ در پاسخ بدن به نور خورشید تولید می‌شود و در محصولات حیوانی وجود دارد اما ویتامین D₂ در منابع گیاهی وجود دارد.

مصرف بیش از حد ویتامین D₃ در بلندمدت می‌تواند موجب مسمومیت در بدن شما شود. از آنجا که ویتامین D در چربی‌های بدن ذخیره و به مرور در خون آزاد می‌شود، اثرات مسمومیت با مکمل ویتامین D تا چند ماه پس از قطع مکمل می‌تواند ادامه داشته باشد.

مسمومیت با ویتامین D، برخلاف کمبود این ویتامین، مسئله رایجی نیست. تنها افرادی که به صورت بلندمدت بدون تجویز پزشک و رصد کردن آزمایش خون خود، این مکمل را مصرف می‌کنند ممکن است دچار این مسمومیت شوند. این اتفاق می‌تواند برای کسانی که در مصرف مقدار مورد نیاز ویتامین D دچار خطا می‌شوند و در بلندمدت آن را بیش از حد مقداری که نیاز دارند مصرف می‌کنند نیز رخ دهد. در واقع، شما فقط با مصرف غذاهای حاوی ویتامین D و در معرض آفتاب بودن دچار مسمومیت با ویتامین D نخواهید شد.

به یاد داشته باشید هر مکملی را باید طبق نظر پزشک و با توجه به بررسی آزمایش خون‌تان مصرف کنید. در ادامه از اثراتی که مصرف بیش از حد ویتامین D در بدن می‌گذارد آگاه شوید.

افزایش سطح ویتامین دی در خون

داشتن سطح کافی ویتامین D به تقویت سطح ایمنی بدن کمک می‌کند و خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان و سرطان را کاهش می‌دهد. اما نباید این ویتامین بیش از حد مجاز مصرف شود. هرچند مسمومیت با ویتامین D نادر است اما می‌تواند اتفاق بیفتد.

در یک مطالعه روی فردی که به مدت دو ماه، ۴۷ برابر بالاترین حد ایمن برای یک فرد در روز ویتامین D مصرف کرد مشاهده شد که سطح ویتامین D خون او به شدت بالا رفته است. این فرد با علائم خستگی، فراموشی، تهوع، استفراغ، مشکل در ادراک و صحبت کردن و علائم دیگر در بیمارستان بستری شد.

اگرچه مقدار خیلی بالای استفاده از مکمل ویتامین D می‌تواند به سرعت باعث مسمومیت شود، اما همه کارشناسان یک حد بالای ایمن برای مصرف روزانه ویتامین D به شما توصیه می‌کنند که بهتر است آن را رعایت کنید تا در بلندمدت نیز دچار مشکل نشوید

افزایش سطح کلسیم در خون

ویتامین D به بدن شما کمک می‌کند تا کلسیم را از منابع غذایی‌تان جذب کنید. این موضوع یکی از مهم‌ترین وظایف ویتامین D در بدن است. مصرف بیش از حد ویتامین D می‌تواند باعث شود میزان کلسیم بدن به حدی برسد که شرایط بالقوه خطرناکی را برای فرد به وجود آورد و علائم ناخوشایندی را ایجاد کند. علائم هایپرکلسمی یا سطح بالای کلسیم در خون عبارت است از:

• مشکلات گوارش مانند تهوع، استفراغ و درد معده
• خستگی، سرگیجه و سردرگمی
• تشنگی بیش از حد
• تکرر ادرار

محدوده نرمال کلسیم موجود در خون ۸.۵ تا ۱۰.۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

حالت تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی

استفاده بیش از حد ویتامین D می‌تواند باعث تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی شما شود. بخش عمده‌ای از این عوارض می‌تواند به دلیل بالا رفتن بیش از حد مجاز کلسیم در خون ایجاد شود. البته این علائم در همه افرادی که هایپرکلسمی دارند بروز نمی‌کند.

در یک مطالعه روی ۱۰ نفر از افرادی که به واسطه استفاده بیش از حد از ویتامین D دچار افزایش بیش از حد مجاز کلسیم در بدن‌شان یا اوردوز شده بودند، چهار نفر دچار حالت تهوع و استفراغ شدند و سه نفر بی‌اشتها یا کم‌اشتها شدند.

آزمایش‌های شبیه این آزمایش روی افراد زیادی انجام شده است و هر بار پاسخ‌ها مشابه هم بوده است.

درد در شکم، یبوست یا اسهال

درد در شکم و معده، یبوست و اسهال از علائم شایع گوارشی است که معمولاً با عدم تحمل مواد غذایی و سندرم روده تحریک‌پذیر همراه است. با این حال، در برخی موارد این علائم می‌توانند ناشی از مصرف بیش از حد ویتامین D باشند.

این علائم ممکن است در افرادی که دوزهای بالایی از مصرف ویتامین D را برای جبران کمبود این ویتامین مصرف می‌کنند رخ دهد. با افزایش بیش از حد سطح ویتامین D خون، ممکن است در کنار دیگر علائم، این علائم را نیز تجربه کنید.

برای مثال در یک مورد، پسری پس از مصرف نادرست ویتامین D دچار معده‌درد و یبوست شده بود، درصورتی‌که سطح ویتامین D برادرش بدون هیچ علامتی بالا رفته بود.

در موردی دیگر، یک کودک ۱۸ ماهه که به مدت سه ماه، ۵۰ هزار واحد ویتامین D به او داده شده بود، دچار اسهال، دل‌درد و علائم دیگری شد. این علائم پس از توقف مصرف ویتامین D رفع شد.

از بین رفتن استخوان‌ها

ویتامین D نقش مهمی در جذب کلسیم و سلامت استخوان‌ها دارد. پس بدن باید مقدار کافی از این ویتامین را دریافت کند. با این حال، مصرف بیش از حد ویتامین D می‌تواند برای سلامت استخوان‌ها مضر باشد.

بسیاری از مشکلاتی که مصرف بالای ویتامین D ایجاد می‌کند می‌تواند به دلیل بالا رفتن بیش از حد کلسیم در خون شود. اما در کنار این مورد، مصرف بیش از حد ویتامین D باعث کاهش ویتامین K₂ در خون می‌شود.

یکی از مهم‌ترین وظایف ویتامین K₂ نگه داشتن کلسیم در استخوان‌ها و خارج از خون است. دانشمندان معتقدند مقادیر بالای ویتامین D می‌تواند موجب کاهش فعالیت K₂ شود.

برای محافظت از استخوان‌ها باید از مصرف بیش از حد مکمل‌های ویتامین D خودداری و از غذاهای سرشار از K₂ مانند لبنیات و گوشت استفاده کنید. همچنین می‌توانید با نظر پزشک‌تان مکمل‌های ویتامین K₂ را مصرف کنید.

نارسایی و مشکلات کلیه

مصرف بیش از حد ویتامین D می‌تواند موجب ایجاد مشکلاتی در کلیه و نارسایی آن شود. در یک مشاهده، مردی به دلیل نارسایی کلیه، بالا رفتن بیش از حد کلسیم و دیگر علائم پس از تزریق آمپول‌های ویتامین D در بیمارستان بستری شد.

در بیشتر مطالعات آسیب‌های کلیوی متوسط تا شدید در افرادی که دچار مسمومیت با ویتامین D شده‌ بودند گزارش شده است. در یک مطالعه روی ۶۲ نفر از افرادی که تزریق بیش از حد ویتامین D داشتند همه افراد، چه آن‌هایی که مشکلات کلیوی داشتند چه آن‌هایی که نداشتند، نارسایی کلیه را تجربه کردند.

نارسایی کلیه‌ای که در اثر مصرف بیش از حد ویتامین D ایجاد می‌شود، معمولاً با درمان‌هایی مانند هیدراتاسیون خوراکی یا داخل وریدی و مصرف بعضی داروها درمان خواهد شد.

صحبت آخر در مصرف ویتامین دی

ویتامین D برای حفظ سلامت کلی شما مهم است، حتی اگر شما یک رژیم غذایی سالم را دنبال می‌کنید، ممکن است لازم باشد از مکمل‌هایی برای دریافت مقدار کافی از ویتامین D استفاده کنید.

به‌طورکلی، زمانی شروع به استفاده از مکمل‌های ویتامین D کنید که پزشک آن را برای شما تجویز کرده باشد. پس از تجویز، مطمئن شوید که آن را درست و به اندازه مصرف می‌کنید. نسبت به مقدار مورد نیاز ویتامین D و حد بالای ایمن آن آگاه شوید. اگر پزشک‌تان بیش از این حد را برای شما تجویز کرد، با او صحبت کنید تا برای شما دلایل این تصمیم‌گیری را توضیح دهد.