آیا ممکن است به هر دو اختلال دوقطبی و وسواس فکری‌عملی مبتلا باشید؟
اختلال دوقطبی و وسواس فکری‌عملی از بیماری‌هایی هستند که زندگی افراد را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. این دو اختلال شباهت‌هایی به هم دارند و در پژوهش‌های اخیر، به همبودی آن‌ها توجه شده است. در این مقاله با علائم و درمان هر یک از اختلال‌ها به‌طور جداگانه و همراه با یکدیگر، آشنا می‌شوید.
علائم اختلال دوقطبی و وسواس فکری‌عملی چیست؟
اختلال دوقطبی نوعی بیماری است که باعث تغییرات عمده در فعالیت‌ها، انرژی و خلق شخص می‌شود.
اختلال وسواس فکری‌عملی باعث می‌شود عقاید، افکار یا احساسات ناخواسته‌ای در مغز و بدن فرد تکرار شود.
این دو بیماری علائم مشترک زیادی دارند. حتی برخی از کارشناسان معتقدند که ممکن است افراد، هم‌زمان به هر دو مبتلا شوند.
هر سال حدود 2.6درصد از بزرگسالان آمریکایی دچار علائم اختلال دوقطبی و 1درصد، دچار علائم اختلال وسواس فکری‌عملی می‌شوند. بیش از 20درصد از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، برخی از علائم اختلال وسواس فکری‌عملی را نیز نشان می‌دهند.
چه تفاوت‌هایی بین اختلال دوقطبی و اختلال وسواس فکری‌عملی وجود دارد؟
اختلال دوقطبی شباهت‌هایی به اختلال وسواس فکری‌عملی دارد. مبتلایان به هر دو اختلال، احتمالاً این علائم را تجربه می‌کنند:
- تغییرات خلقی
- خلق بالا
- اضطراب
- هراس اجتماعی.
اما چندین تفاوت کلیدی نیز بین علائم این دو اختلال وجود دارد. علائم زیر فقط در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری‌عملی بروز می‌یابد:
- فکرها و رفتارهای تکرارشونده
- نشخوار ذهنی غیرقابل‌کنترل.
اگر فردی به هر دو اختلال مبتلا باشد، چه علائمی دارد؟
همبودی (ابتلای هم‌زمان به دو یا چند بیماری) اختلال دوقطبی و وسواس فکری‌عملی، پدیده‌ای است که اخیراً مورد مطالعه قرار گرفته است. اولین بار، نتایج پژوهشی در سال 1995 نشان داد بیش از نیمی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، به اختلال‌های روانی دیگری از جمله وسواس فکری‌عملی مبتلا می‌شوند.
برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، بدون اینکه به اختلال وسواس مبتلا باشند، دچار علائم آن می‌شوند. این وضعیت به‌عنوان گرایش به اختلال وسواس فکری‌عملی شناخته می‌شود. ممکن است این علائم را فقط زمانی که خلق بسیار پایین یا بسیار بالا دارند تجربه کنند.
اما همچنان این امکان وجود دارد که فرد، به هر دو اختلال مبتلا باشد و علائم هر دو را در همه مواقع تجربه کند. علائم همبودی اختلال دوقطبی با وسواس فکری‌عملی شامل موارد زیر است:
- دوره‌های افسردگی: احساس اندوه بسیار زیاد یا خلق پایین
- تغییرات خلقی چشمگیر و گاهی سریع
- دوره‌های شیدایی: احساس شادی بسیار زیاد یا خلق بالا
- فکرها و رفتارهای تکرارشونده
- مشکلات اجتماعی مانند هراس اجتماعی
- نشخوارهای فکری غیرقابل‌کنترل.
علائم دیگر ممکن است شامل این موارد باشد:
- فکر‌های وسواسی درباره رابطه جنسی و مذهب در افراد مبتلا به هر دو اختلال، بیشتر از افرادی است که فقط به وسواس مبتلا هستند
- آیین‌های وارسی در افراد مبتلا به هر دو اختلال، کمتر از افرادی است که فقط به اختلال وسواس مبتلا هستند
- سوء‌مصرف مواد مخدر در افراد مبتلا به هر دو اختلال، بیشتر از افرادی است که به یکی از دو اختلال مبتلا هستند
- دوره‌های افسردگی، میزان خودکشی و بستری مکرر در بیمارستان در افراد مبتلا به هر دو اختلال، بیشتر از افرادی است که به یکی از دو اختلال مبتلا هستند
- دوره‌های مزمن افسردگی و شیدایی و علائم خلقی باقی‌مانده در افرادی که مبتلا به هر دو اختلال هستند، بیشتر از افرادی است که فقط اختلال دوقطبی دارند.
اختلال دوقطبی و اختلال وسواس فکری‌عملی چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
از آنجایی که این اختلال‌ها ممکن است هم‌زمان اتفاق بیفتند و علائم مشترکی دارند، گاهی‌اوقات تشخیص به‌درستی انجام نمی‌شود.
توصیه می‌شود افرادی که مبتلا به اختلال دوقطبی تشخیص داده شده‌اند و علائم اختلال وسواس فکری‌عملی دارند، به متخصص سلامت روان مراجعه کنند.
متخصص با کمک معاینه بالینی، تست‌های آزمایشگاهی و ارزیابی روان‌شناختی، بررسی میکند که علائم فرد ناشی از اختلال وسواس فکری‌عملی است یا خیر. گاهی‌اوقات ممکن است تشخیص اختلال وسواس دشوار باشد زیرا علائم این اختلال می‌تواند بسیار شبیه به علائم سایر اختلال‌های روان‌شناختی باشد که با اضطراب همراه است، مانند اختلال دوقطبی.
کسانی که مبتلا به اختلال وسواس فکری‌عملی هستند اما علائمی از اختلال دوقطبی را نیز نشان می‌دهند، باید به متخصص سلامت روان مراجعه کنند. رفتارهای اضطرابی که با اختلال وسواس همراه است، ممکن است نشانه‌هایی از دوره‌های شیدایی یا نیمه‌شیدایی اختلال دوقطبی باشد.
همانند روند تشخیص اختلال وسواس فکری‌عملی، پزشک برای تشخیص اختلال دوقطبی احتمالاً معاینه بالینی، تست‌های آزمایشگاهی و ارزیابی روان‌شناختی انجام خواهد داد.
چه روش‌هایی برای درمان وجود دارد؟
درمان هر بیماری متفاوت است. بنابراین مهم است که تشخیص پزشک، درست باشد.
درمان اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی یک بیماری مادام‌العمر است. در نتیجه درمان باید بلندمدت باشد و حتی زمانی که فرد احساس میکند حالش خوب شده، ادامه یابد. درمان افراد مبتلا به اختلال دوقطبی بر عهده روان‌پزشک است و شاید ترکیبی از دارو و روان‌درمانی را تجویز کند.
هدف درمان اختلال دوقطبی، ایجاد تعادل در خلق‌وخو و کاهش سریع علائم است. پس از دستیابی به این هدف، فرد باید با کمک درمان نگهدارنده، بر مدیریت اختلال و پیشگیری از عود آن تمرکز کند.
داروهای رایج برای درمان اختلال دوقطبی عبارت‌اند از:
- داروهای ضدتشنج: برخی از داروهای ضدتشنج برای کنترل تغییرهای خلقی اختلال دوقطبی استفاده می‌شود:
- آمپول والپروات سدیم (دپاکون)
- دیوالپروئکس سدیم (دپاکوت)
- کاربامازپین (تگرتول)
- توپیرامات (توپاماکس)
- گاباپنتین (گابارون)
- لاموتریژین (لامیکتال).
- داروهای ضدافسردگی: این داروها افسردگی اختلال دوقطبی را درمان می‌کنند. همیشه مؤثر نیستند زیرا افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، شیدایی را نیز تجربه می‌کنند. داروهای تجویزی عبارت‌اند از:
- سروتونین
- نوراپی‌نفرین
- دوپامین.
- داروهای ضدروان‌پریشی: این داروها برای درمان اختلال‌های روانی متعددی از جمله اختلال دوقطبی استفاده می‌شوند:
- پروکلرپرازین (کمپازین)
- هالوپریدول (هالدول)
- لوکساپین
- تیوریدازین
- مولیندون (موبان)
- تیوتیکسین
- فلوفنازین
- تری‌فلوئوپرازین
- کلرپرومازین
- پرفنازین.
- داروهای ضداضطراب (بنزودیازپین‌ها): این دارو برای درمان بی‌خوابی و اضطراب که از علائم احتمالی افراد مبتلا به اختلال دوقطبی است استفاده می‌شود. بنزودیازپین‌ها به‌شدت اعتیادآور هستند و فقط باید به‌صورت کوتاه‌مدت استفاده شوند. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- آلپرازولام (زاناکس)
- کلردیازپوکساید (لیبریوم)
- دیازپام (والیوم)
- لورازپام (آتیوان).
- لیتیوم: این دارو خلق را تثبیت میکند و یکی از پرکاربردترین و مؤثرترین گزینه‌‌های درمانی برای اختلال دوقطبی است.
روش‌های درمانی معمول برای اختلال دوقطبی شامل موارد زیر است:
- رفتاردرمانی شناختی
- روان‌درمانی
- خانواده‌درمانی
- گروه‌درمانی
- بستری در بیمارستان
- شوک‌درمانی
- ماساژدرمانی.
درمان اختلال وسواس فکری‌عملی
اختلال وسواس فکری‌عملی مانند اختلال دوقطبی، یک بیماری مزمن است که به درمان طولانی‌مدت نیاز دارد. درمان این اختلال نیز به ترکیبی از دارو و روان‌درمانی نیاز دارد.
به‌طور معمول، این اختلال با داروهای ضدافسردگی مانند موارد زیر درمان می‌شود:
- کلومیپرامین (آنافرانیل)
- فلوکستین (پروزاک)
- فلووکسامین
- پاروکستین (پاکسیل)
- سرترالین (زولافت).
اما ممکن است پزشکان از انواع دیگری از داروهای ضدافسردگی و ضدروان‌پریشی نیز استفاده کنند.
در روان‌درمانی غالباً از رفتاردرمانی شناختی برای درمان اختلال وسواس استفاده می‌شود. درمان «مواجهه و بازداری از پاسخ» نیز از درمان‌های رایج برای مبتلایان به وسواس است. به این ترتیب که فرد، در معرض چیزی که از آن می‌ترسد و نسبت به آن وسواس دارد قرار داده می‌شود و سپس، به او کمک می‌شود با راهبردهای سالمی که آموخته، با اضطراب خود مقابله کند. هدف درمان مواجهه و بازداری از پاسخ، مهار فکرها و رفتارهای وسواسی است.
درمان هر دو اختلال باهم
متخصصان معتقدند در روند درمان همبودی اختلال دوقطبی با اختلال وسواس، ابتدا باید بر تثبیت خلق فرد تمرکز شود. به این معنی که از داروهای متعددی مانند ترکیبی از لیتیوم همراه با داروهای ضدتشنج، یا ترکیبی از داروهای ضدروان‌پریشی غیرمعمول با آریپیپرازول (ابیلیفای) استفاده شود.
هنگامی که هر دو بیماری با هم بروز می‌کنند، تشخیص نوع اختلال دوقطبی نیز اهمیت پیدا میکند.
برای مثال، هنگام درمان اختلال دوقطبی نوع دو که با اختلال وسواس فکری‌عملی همراه شده، پس از درمان کامل علائم خلقی با داروهای تثبیت‌کننده خلق، پزشک ممکن است برای احتیاط، درمان دیگری را پیش ببرد. به احتمال زیاد، پزشک داروهای ضدافسردگی تجویز خواهد کرد که احتمال برانگیختن دوره شیدایی در آن‌ها کمتر است و برای درمان علائم افسردگی و اختلال وسواس به کار می‌روند. این داروها شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین یعنی فلوکستین ، فلووکسامین، پاروکستین و سرترالین هستند.
اما پزشکان باید هنگام ترکیب‌کردن داروهای مختلف برای درمان هم‌زمان هر دو اختلال، احتیاط کنند. ترکیب اشتباه می‌تواند باعث تکرار بیشتر، شدیدتر یا غیرمعمول شدن علائم شود.
آیا درمان اختلال دوقطبی و اختلال وسواس فکری‌عملی ممکن است؟
اختلال دوقطبی و اختلال وسواسی فکری‌عملی، بیماری‌های مختلفی با علائم مشابه هستند که گاهی‌اوقات ممکن است هم‌زمان با هم بروز کنند. برای انتخاب درمان مناسب، باید تشخیص داده شود که مبتلا به یکی از آن‌ها هستید یا هر دو. اگر حدس می‌زنید به یکی از این اختلال‌ها یا هر دوی آن‌ها مبتلا هستید، حتماً از متخصصان سلامت کمک بگیرید.
منبع: Healthline
در اپلیکیشن بهزی همیشه می‌توانید با پزشک و درمانگر خود مشاوره کنید و از توصیه‌های درمانی برای بهبود کامل‌تر استفاده کنید.
از داروخانه آنلاین بهتیام نیز می‌توانید مکمل‌ها و محصولات سلامت موردنظر خود را آنلاین تهیه کنید. در مسیر سلامتی و خودمراقبتی همراه شما هستیم.
این مطلب صرفاً جنبه آموزشی دارد و نباید جایگزینی برای تشخیص و درمان توسط پزشک قلمداد شود. هرگز عمل به توصیه‌های پزشک را به‌دلیل مغایرت با مطالبی که می‌خوانید، به تأخیر نیندازید یا نادیده نگیرید.
