اکسی‌توسین، هورمون عشق: پاسخ به 12 پرسش
چند وقتی است که هورمون اُکسی‌توسین، سروصدای زیادی به پا کرده و با نام مستعار خود، هورمون عشق، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. اگر شما هم کنجکاوید درباره این هورمون بیشتر بدانید و یافته‌های علمی مرتبط با آن را بهتر درک کنید، به دوازده پرسش و پاسخی که در این مطلب آورده شده توجه کنید.
1- اکسی‌توسین چه ارتباطی با عشق دارد؟
پژوهشگران پس از انجام پژوهشی در سال 2012 دریافتند سطح اکسی‌توسین زوج‌هایی که در اولین مراحل دلبستگی عاشقانه قرار دارند، به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از زوج‌هایی است که به یکدیگر دلبستگی ندارند.
اما اکسی‌توسین فقط زمانی که تازه عاشق شده‌اید ترشح نمی‌شود. این هورمون حین فعالیت جنسی نیز ترشح می‌شود و با شدت ارگاسم ارتباط دارد.
در مطالعه‌ا‌ی مروری، همه پیامدهای احتمالی اکسی‌توسین در بهبود رابطه خلاصه شده که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- اعتماد
- خیره‌شدن به یکدیگر
- همدلی
- خاطره‌های خوشایند از رابطه
- وفاداری
- تعامل مثبت
- درک نشانه‌های پیوند عاطفی
2- اکسی‌توسین دقیقاً چیست؟
اکسی‌توسین هورمونی است که در نقش یک پیام‌رسان عصبی عمل می‌کند. این هورمون نقش مهمی در تولید مثل دارد.
این هورمون در زنان باعث شروع فرایند وضع حمل و ترشح شیر می‌شود و در مردان، به حرکت اسپرم کمک می‌کند.
3- آیا بدن به‌طور طبیعی اکسی‌توسین تولید می‌کند؟
اکسی‌توسین هورمونی است که به‌طور طبیعی در بدن وجود دارد و توسط هیپوتالاموس (بخش کوچکی در ساقه مغز) تولید و توسط غده هیپوفیز نزدیک آن ترشح می‌شود.
4- اکسی‌توسین چه ارتباطی با دوپامین و سروتونین دارد؟
اکسی‌توسین، دوپامین و سروتونین اغلب با نام «هورمون‌های شادی» شناخته می‌شوند.
وقتی به شخصی علاقه‌مند می‌شوید، مغزتان دوپامین ترشح می‌کند، سطح سروتونین بالا می‌رود و اکسی‌توسین ترشح می‌شود. با ترشح این هورمون‌ها، موجی از هیجان‌های مثبت را تجربه می‌کنید.
5- اکسی‌توسین چه تأثیر مثبتی بر عواطف انسان می‌گذارد؟
بررسی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که اکسی‌توسین تأثیر مثبتی بر رفتارهای اجتماعی مرتبط با موارد زیر دارد:
- آرامش
- اعتماد
- ثبات روان‌شناختی
همچنین وقتی در قسمت‌های خاصی از مغز ترشح می‌شود، میزان استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد.
6- اکسی‌توسین چه تأثیر مثبتی بر رفتارهای انسان می‌گذارد؟
اکسی‌توسین می‌تواند به بدن کمک کند با شرایط هیجانی و اجتماعی مختلف سازگار شود.
نتایج پژوهش‌ها نشان داده استفاده از اسپری بینی حاوی اکسی‌توسین، مستقیماً با بهبود تعامل بین زوج‌ها، به‌خصوص در حین مشاجره، ارتباط دارد.
بر اساس یافته‌های پژوهش دیگری، استفاده از اسپری بینی اکسی‌توسین ممکن است به افراد مبتلا به اوتیسم کمک کند تا نشانه‌های اجتماعی (مثل زبان بدن، تن صدا و غیره) را بهتر درک کنند و به آن‌ها پاسخ دهند.
7- بین اکسی‌توسین و مادر شدن رابطه‌ای وجود دارد؟
اکسی‌توسین چندین نقش مهم در فرایند مادر شدن ایفا می‌کند:
زایمان
این هورمون به رحم علامت می‌دهد که منقبض شود و روند زایمان را آغاز می‌کند. اکسی‌توسین با افزایش تولید هورمون‌های مرتبط، به پیشرفت فرایند زایمان کمک می‌کند. پس از زایمان نیز ترشح این هورمون به رحم کمک می‌کند تا به اندازه قبلی خود بازگردد.
شیردهی
وقتی کودک پستان مادرش را می‌گیرد، اکسی‌توسین در بدن مادر ترشح می‌شود. اکسی‌توسین هم به بدن پیغام می‌دهد که شیر ترشح کند.
ایجاد پیوند عاطفی
پژوهش‌های انسانی و حیوانی در مورد تأثیر اکسی‌توسین بر پیوند عاطفی بین مادر و نوزاد نشان داده مادرانی که سطح بالاتری از اکسی‌توسین دارند، بیشتر احتمال دارد رفتارهای مادرانه و مهرآمیز نشان دهند:
- وارسی مکرر نوزاد
- لمس محبت‌آمیز
- آواز خواندن یا صحبت با نوزاد به شیوه‌ای خاص
- نظافت و حمام نوزاد
با بررسی برخی یافته‌ها می‌توان گفت ترشح اکسی‌توسین در کودکانی که با این سبک فرزندپروری رشد می‌کنند، بیشتر است و به همین دلیل، بیشتر به دنبال برقراری ارتباط با مادر خود هستند و پیوند عاطفی بین آن‌ها قوی‌تر می‌شود.
اما این تأثیرها فقط به مادران بیولوژیکی محدود نمی‌شود. یافته‌های پژوهشی نشان داده اکسی‌توسین در مادرانی که کودکی را به فرزندخواندگی پذیرفته‌‌اند نیز تأثیر مشابهی دارد.
8- آیا اکسی‌توسین می‌تواند تأثیر مشابهی در پدرها ایجاد کند؟
بر اساس برخی شواهد، پدر شدن نیز باعث ترشح اکسی‌توسین می‌شود.
نتایج پژوهشی حاکی از این است که انواع خاصی از تعامل بین پدر و کودک، منجر به افزایش ترشح اکسی‌توسین می‌شود، برای مثال، جلب توجه کودک به اشیای خاص و تشویق او برای کشف محیط.
9- آیا اکسی‌توسین واقعاً تأثیری بر وفاداری دارد؟
ارتباط بین اکسی‌توسین و وفاداری شاید از آن‌جا شروع شده که ترشح این هورمون باعث می‌شود مردان، زوج خود را جذاب‌تر از زنان آشنا و غریبه ببینند.
نتایج پژوهشی دیگر نیز به این معناست که این هورمون می‌تواند باعث شود مردان از زنان جذابی که غریبه‌اند، بیشتر فاصله بگیرند.
شاید دلیل آن، تأثیر اکسی‌توسین بر مسیرهای پاداش مغز باشد. تعامل‌های اجتماعی یا رابطه جنسی با همسر خود، می‌تواند سطح اکسی‌توسین را افزایش دهد. پس فرد هرچه زمان بیشتری را با همسر خود سپری کند، اکسی‌توسین بیشتری ترشح می‌شود و هرچه اکسی‌توسین بیشتری ترشح کند، ممکن است میل بیشتری به همسر خود داشته باشد.
نتایج پژوهشی بر روی نمونه حیوانی نشان داده که درمان با اکسی‌توسین، رفتارهای مرتبط با خیانت را کاهش می‌دهد، به‌ویژه در ماده‌هایی که ترجیح می‌دادند به جای غریبه‌هایی از جنس مخالف، با زوج خود تعامل داشته باشند. تصور می‌شود که اکسی‌توسین، از جذابیت تعامل با غریبه‌ها می‌کاهد.
10- چرا اکسی‌توسین تأثیری متفاوت بر مردان و زنان دارد؟
اکسی‌توسین تأثیر متفاوتی بر مردان و زنان می‌گذارد، به‌خصوص در زمینه‌های اجتماعی؛ شاید به این دلیل که اکسی‌توسین در بادامه مغز زن و مرد، متفاوت عمل می‌کند. بادامه (آمیگدال) بخشی از مغز است که مسئول هیجان، انگیزش و پاداش است.
برای مثال، اکسی‌توسین ممکن است بر نحوه انتخاب دوست توسط زنان و چگونگی تعامل با دوستان اثر بگذارد. همین هورمون، می‌تواند در نحوه شناسایی روابط مبتنی بر رقابت و انتخاب واکنش «ستیز یا گریز» توسط مردان نقش داشته باشد.
11- آیا اکسی‌توسین کاربرد پزشکی دارد؟
اکسی‌توسین ممکن است برای القای زایمان یا تشدید انقباض‌ها حین وضع حمل تزریق شود. همچنین احتمال دارد برای کاهش خون‌ریزی پس از زایمان یا سقط جنین، از آن استفاده شود.
نتایج پژوهشی در سال 2017 نشان داد که اکسی‌توسین می‌تواند به درمان اوتیسم و سایر مشکلات رشدی و اختلال‌های روان‌پزشکی که تعامل اجتماعی فرد را مختل می‌کنند، اثر بگذارد.
در حال حاضر، اثربخشی آن به‌عنوان یکی از درمان‌های احتمالی برای افسردگی پس از زایمان نیز در حال بررسی است، هرچند نتایج یک پژوهش حاکی از آن بود که مصرف اکسی‌توسین مصنوعی در واقع ممکن است احتمال افسردگی پس از زایمان و اختلال‌های اضطرابی را افزایش دهد.
پژوهش درباره اکسی‌توسین و تأثیر آن بر درمان اختلال‌های سوءمصرف الکل و مواد، همچنان ادامه دارد.
12- آیا اکسی‌توسین تأثیر منفی هم دارد؟
گرچه اکسی‌توسین می‌تواند پیوند و دلبستگی را افزایش دهد، اما ممکن است تبعیض و تعصب را نیز تقویت کند و باعث ایجاد گروه «خودی» و «غیرخودی» شود.
این هورمون با احساس حسادت و عدم‌صداقت نیز مرتبط دانسته شده است. برای شناخت کامل‌تر این دلالت‌ها، باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود.
مشخص نیست که چرا ماهیت تأثیرهای اکسی‌توسین متفاوت است یا بر چه کسانی، بیشتر تأثیر منفی خواهد گذاشت. این تفاوت‌ها ممکن است ناشی از عوامل دیگری مانند اختلال‌های روان‌پزشکی زمینه‌ای باشد.
خلاصه اینکه…
اکسی‌توسین در بسیاری از احساس‌ها و تجارب مثبت ما نقش دارد اما تأثیر آن بر رفتار انسان، بسیار پیچیده‌تر از آن است که تابه‌حال فهمیده‌ایم. برای شناخت همه‌جانبه این هورمون قدرتمند، به پژوهش‌های بیشتری نیاز داریم.
در اپلیکیشن بهزی همیشه می‌توانید با پزشک و درمانگر خود مشاوره کنید و از توصیه‌های درمانی برای بهبود کامل‌تر استفاده کنید.
از داروخانه آنلاین بهتیام نیز می‌توانید مکمل‌ها و محصولات سلامت موردنظر خود را آنلاین تهیه کنید. در مسیر سلامتی و خودمراقبتی همراه شما هستیم.
این مطلب صرفاً جنبه آموزشی دارد و نباید جایگزینی برای تشخیص و درمان توسط پزشک قلمداد شود. هرگز عمل به توصیه‌های پزشک را به‌دلیل مغایرت با مطالبی که می‌خوانید، به تأخیر نیندازید یا نادیده نگیرید.
