آیا مکمل کلاژن فقط برای سلامت پوست مناسب است؟

درباره‌ی مکمل‌های کلاژن چه می‌دانید؟

کلاژن یکی از فراوان‌ترین پروتئین‌ها در پستانداران است. این پروتئین نقش‌های بیولوژیکی فراوانی را بر عهده دارد مثل پشتیبانی ساختاری از بافت همبند، ماهیچه‌ها و پوست. کلاژن در حقیقت مسئول انعطاف‌پذیری پوست است و در سلامت مفاصل و استخوان نیز نقش دارد. بدن انسان به صورت طبیعی کلاژن می‌سازد؛ اما با افزایش سن، تولید این پروتئین کم می‌شود و درنتیجه، پوست فرد انعطاف و خاصیت کشسانی خود را از دست می‌دهد. با بروز این وضعیت، چین‌وچروک‌ها شروع به شکل‌گیری می‌کنند.

هرچند برخی غذاها مانند آب قلم (آبگوشت استخوان) حاوی کلاژن هستند، اما افرادی که می‌خواهند پوستی بدون چین‌وچروک داشته باشند یا از خاصیت‌های دیگر کلاژن بهره‌مند شوند، معمولاً برای افزایش دریافت کلاژن خود به مکمل‌‌ها روی می‌آورند.

مکمل کلاژن چیست و آیا مؤثر است؟

بسیاری از افراد مکمل‌های کلاژن مصرف می‌کنند تا کلاژن بیشتری در رژیم غذایی خود داشته باشند. بیشتر مکمل‌های کلاژن فرآیند هیدرولیزاسیون را طی می‌کنند. این به معنای آن است که شرکت سازنده، کلاژن موجود در مکمل‌ها را به پپتیدها تجزیه کرده که باعث سهولت جذب و استفاده‌ی بدن از آن می‌شود.

مکمل‌های کلاژن به‌صورت قرص، کپسول و پودر در دسترس‌اند. اثربخشی مکمل‌های کلاژن بستگی به این دارد که فرد از کلاژن برای چه منظوری استفاده می‌کند. این مکمل‌ها تأثیر مثبت مختلفی بر سلامتی افراد دارند. بااین‌حال، دانشمندان هنوز پژوهش‌های کاملی درباره‌ی همه‌ی خاصیت‌های کلاژن ارائه نکرده‌اند.

برخی از مزایای مکمل‌های کلاژن برای سلامتی اثبات‌شده است که شامل موارد زیر می‌باشد:

بهبود سلامت پوست

خیلی از کسانی که از مکمل‌های کلاژن استفاده می‌کنند به دنبال بهبود ظاهر و سلامت کلی پوست خود هستند. بسیاری بر این باورند که مکمل‌های کلاژن می‌تواند با افزایش رطوبت پوست، موجب کاهش چین‌وچروک و بهبود قابلیت کشسانی پوست شود و در مجموع به کاهش اثرات پیری کمک کند.

برای تأیید این ادعاها شواهدی وجود دارد. برای مثال، در پژوهشی به چندین زن محلولی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف، کلاژن هیدرولیزشده و هیالورونیک اسید نوشاندند. این مطالعه نشان داد که در مقایسه با گروه کنترل، زنانی که این محلول را نوشیدند عمق چین‌وچروک‌هایشان به میزان قابل‌توجهی کاهش یافت. آب‌رسانی و خاصیت کشسانی پوست شرکت‌کنندگان نیز به‌طور قابل‌توجهی بهبود یافت.

در تحقیق دیگری به بررسی اثرات مکمل‌های کلاژن روی پوست زنان پرداخته شد. در این مطالعه، زنان مکمل کلاژن یا دارونما را به مدت ۸ هفته مصرف کردند. پس از ۸ هفته، زنانی که مکمل مصرف کرده بودند خاصیت کشسانی و رطوبت بیشتری در پوست خود داشتند. ادعاهایی نیز وجود دارد که کلاژن می‌تواند به جلوگیری از بیماری‌های پوستی مانند آکنه کمک کند. بااین‌حال، هنوز شواهد علمی برای تأیید چنین ادعاهایی کامل نیست.

بهبود سلامت مفاصل

با افزایش سن، مفاصل شروع به تحلیل رفتن می‌کند. برای مثال غضروف مفاصل شروع به فرسایش می‌کند. برخی شواهد نشان می‌دهد که مکمل‌های کلاژن می‌توانند به ترمیم یا جلوگیری از تخریب غضروف در مفاصل کمک کنند. مروری بر تحقیقات انجام‌شده در مورد مکمل‌های کلاژن نشان داد که استفاده از مکمل‌های کلاژن هیدرولیزشده بر سلامت مفصل اثرگذار است و می‌تواند تراکم استخوان را در افراد مبتلا به پوکی استخوان و آرتروز بازسازی ‌کند. این بررسی همچنین نشان داد که این مکمل به کاهش درد مفاصل نیز کمک می‌کند.

افزایش توده‌ی عضلانی

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد استفاده از مکمل‌های کلاژن ممکن است به افزایش توده‌ی عضلانی کمک کند. مطالعه‌ی کوچکی روی ۵۳ مرد، تأثیرات مثبتی برای مصرف مکمل‌های کلاژن هنگام ورزش نشان داده است. شرکت‌کنندگان در تحقیق، روزانه ۱۵ گرم کلاژن یا یک قرص دارونما مصرف کردند. شرکت‌کنندگان به مدت ۱۲ هفته به‌طور منظم ورزش می‌کردند. در پایان این دوره، در افرادی که مکمل‌های کلاژن مصرف کرده بودند، افزایش توده‌ی عضلانی و قدرت بدنی مشاهده شد که به‌طور قابل‌توجهی نسبت به کسانی که قرص دارونما مصرف می‌کردند، بارزتر بود. محققان احتمال می‌دهند که کلاژن به تحریک تولید پروتئین‌های مسئول رشد عضلات کمک می‌کند. اگرچه این مطالعه امیدوارکننده است، اما همچنان تحقیقات بیشتری برای مشخص کردن کامل تأثیر مثبت کلاژن در رشد عضلات لازم است.

جلوگیری از تحلیل استخوان

کلاژن بخش قابل‌توجهی از ساختمان استخوان را تشکیل می‌دهد و به استحکام استخوان‌ها هم کمک می‌کند. با افزایش سن و کاهش تولید کلاژن، استخوان‌ها ضعیف‌تر می‌شوند زیرا بدن، کلاژن ضروری برای استحکام و حمایت از استخوان‌ها را از دست می‌دهد. این می‌تواند منجر به ایجاد مشکلاتی مانند پوکی استخوان شود. تحقیقات نشان داده که مصرف مکمل‌های کلاژن ممکن است به جلوگیری از کاهش تراکم و قدرت استخوان کمک کند. به‌عنوان‌مثال، در یک مطالعه‌ی کوچک، زنان به مدت ۱ سال مکمل‌های کلسیم یا کلسیم و کلاژن مصرف کردند. محققان متوجه شدند که در خون زنانی که کلسیم و کلاژن مصرف کردند، میزان کمتری از پروتئین عامل تحلیل استخوان‌ها وجود داشت.

محافظت از سلامت قلب

مصرف مکمل‌های کلاژن به داشتن سیستم قلبی عروقی سالم کمک کند. در مطالعه‌ی کوچکی شامل ۳۰ شرکت‌کننده، نیمی از آن‌ها ۱۶ گرم کلاژن تریپپتید را به مدت ۶ ماه مصرف کردند. این گروه کاهش قابل‌توجهی در سفتی شریانی و کاهش سطح لیپوپروتئین کم‌چگالی یا همان «کلسترول بد» داشتند. کاهش سفتی شریان‌ها می‌تواند به ارتقاء سلامت قلب کمک کند. بااین‌حال، تحقیقات بیشتر برای اثبات اثرات کلاژن روی تقویت سلامت قلب لازم است.

مزایای دیگر

بسیاری معتقد هستند که کلاژن فواید متعددی برای سلامتی دارد. بااین‌حال، همه‌ی این ادعاها پشتوانه‌ی علمی ندارند.

برخی از دیگر موارد که کلاژن می‌تواند به آن‌ها کمک کند عبارت‌اند از:

• حفظ سلامت دستگاه گوارش
• حفظ وزن سالم
• کاهش اضطراب
• بهبود خلق‌وخو
• رشد سالم ناخن و مو

انواع مکمل‌های کلاژن و نحوه‌ی استفاده از آن‌ها

مکمل‌های کلاژن در شکل‌های مختلفی عرضه می‌شوند. هنگام انتخاب نوع کلاژن، فرد باید مکملی را انتخاب کند که به بهترین وجه هدف او را از مصرف کلاژن تأمین ‌کند.

موارد زیر متداول‌ترین انواع مکمل کلاژن است که فرد می‌تواند در داروخانه‌ها و یا به فروشگاه‌های بهداشتی آنلاین پیدا کند:

• نوع ۱: این‌یکی از فراوان‌ترین انواع کلاژن موجود در بدن انسان است و به حمایت از سلامت پوست کمک می‌کند.
• نوع ۲: این کلاژن در غضروف وجود دارد و می‌تواند به ارتقاء سلامت مفاصل کمک کند.
• نوع ۳: این نوع کلاژن نیز با بهبود قابلیت انعطاف و کشسانی به ارتقاء سلامت پوست کمک می‌کند.
• نوع ۵: این نوع کلاژن به رشد جفت در زنان باردار کمک می‌کند.
• نوع ۱۰: این نوع کلاژن نیز در غضروف وجود دارد و به ارتقاء سلامت و رشد استخوان کمک می‌کند.

بیشتر مکمل‌ها چند نوع از این کلاژن‌ها را دارند. همچنین، در بسیاری از مکمل‌ها، کلاژن هیدرولیزشده است. قرار گرفتن تحت فرآیند هیدرولیز، جذب کلاژن را برای بدن آسان می‌کند.

عوارض جانبی

مصرف مکمل‌های کلاژن درصورتی‌که تحت نظارت یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی باشد، معمولاً ایمن و بی‌خطر است. شخص همیشه باید قبل از شروع هرگونه مکمل جدید یا افزایش دوز مصرفی آن با پزشک خود مشورت کند. به‌طورکلی، عوارض جانبی مکمل‌های کلاژن خفیف است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اسهال
• احساس سنگینی در معده
• بثورات (راش)

غیرازاین موارد، مصرف مکمل‌های کلاژن در بیشتر بزرگ‌سالان ریسک‌های قابل‌توجهی برای سلامتی ایجاد نمی‌کند.

آیا مکمل‌های کلاژن برای وگان‌ها و گیاهخواران مناسب هستند؟

بیشتر مکمل‌های کلاژن مناسب وگان‌ها و گیاهخواران نیستند؛ زیرا آن‌ها را با استفاده از استخوان‌ها و پروتئین‌های حیوانات تولید می‌کنند. بااین‌حال، برخی مکمل‌های کلاژن مناسب برای وگان‌ها و گیاهخواران نیز در دسترس است. البته ممکن است همه‌جا در دسترس نباشد، اما بسیاری از آن‌ها به‌صورت آنلاین فروخته می‌شوند. افراد می‌تواند در طول رژیم غذایی کتوژنیک از مکمل‌های کلاژن استفاده کند. این افراد می‌توانند به دنبال مکمل‌هایی باشند که مخصوص رژیم غذایی کتوژنیک ساخته شده باشند.

خلاصه

بسیاری از افراد کلاژن را با نقش آن یعنی بهبود، سلامتی و شادابی پوست می‌شناسند. بااین‌حال، این پروتئین در زمینه‌های دیگر سلامتی مانند سلامت استخوان، مفصل و قلب نیز کمک‌کننده است. افراد می‌توانند مکمل‌های کلاژنی را که خریداری می‌کنند مصرف کنند و یا به‌طورمعمول‌ از طریق نیازهای غذایی خاص‌شان آن را تأمین کنند.

منبع: MedicalNewsToday